Hoe beschermt de Conventie van Bern de wolf op dit moment?
De wolf (Canis lupus) is opgenomen in Bijlage II van strikt beschermde diersoorten. Dat houdt in dat wolven niet opzettelijk gedood, gevangen, gehouden of verstoord mogen worden, in het bijzonder tijdens de periode van voortplanting en afhankelijkheid van de jongen; en dat hun voortplantingsgebieden niet beschadigd of vernietigd mogen worden (artikel 6). Artikel 9 van het Verdrag bepaalt dat uitzonderingen aanvaardbaar kunnen zijn in naar behoren gerechtvaardigde omstandigheden, zoals het voorkomen van ernstige schade aan gewassen, vee, bossen enz. of in het belang van de volksgezondheid en veiligheid, of andere doorslaggevende publieke belangen, als er geen andere bevredigende oplossing is en het voortbestaan van de betrokken populatie niet op het spel staat.
Bij de ratificatie van het Verdrag van Bern maakten 12 landen een voorbehoud, wat impliceert dat ze de wolf niet als een strikt beschermde diersoort beschouwen.
Het Verdrag van Bern houdt toezicht op schendingen van het Verdrag op basis van klachten die kunnen worden ingediend door de staten die partij zijn, Ngo's of individuen. Er zijn twee lopende zaken met betrekking tot wolven: dossier nr. 2022/03 tegen Noorwegen en dossier nr. 2023/03 tegen Zwitserland.
Wat heeft de Europese Unie voorgesteld?
Op 27 september 2024 diende de EU een voorstel in om de wolf (Canis lupus) te verplaatsen van Bijlage II naar Bijlage III van het Verdrag van Bern, d.w.z. van “strikt beschermde diersoort” naar “beschermde diersoort”, waardoor de mate van bescherming wordt verlaagd (Zie het voorstel van de Europese Unie).
Hoe precies? Bijlage II valt onder artikel 6, dat met name het volgende verbiedt: alle vormen van opzettelijk vangen en houden en het opzettelijk doden; het opzettelijk beschadigen of vernielen van voortplantings- of rustplaatsen; het opzettelijk verstoren van in het wild levende dieren, vooral tijdens de perioden van voortplanting, afhankelijkheid van de jongen en overwintering, voor zover de verstoring, gelet op de doelstellingen van de Overeenkomst, van enige betekenis is; en het bezit van en de interne handel in deze dieren, levend of dood, met inbegrip van opgezette dieren en gemakkelijk herkenbare delen of afgeleide producten daarvan, indien dit zou bijdragen tot de doeltreffendheid van de bepalingen van dit artikel.
Bijlage III valt onder artikel 7 dat bepaalt dat elke exploitatie van in het wild levende dieren moet worden gereguleerd om de populaties buiten gevaar te houden en dat de te nemen maatregelen het volgende moeten omvatten: gesloten seizoenen en/of andere procedures om de exploitatie te reguleren; het tijdelijk of plaatselijk verbod op exploitatie, indien van toepassing, om bevredigende populatieniveaus te herstellen; en de regulering, indien van toepassing, van de verkoop, het in bezit hebben voor verkoop, het vervoer voor verkoop of het te koop aanbieden van levende en dode in het wild levende dieren.
Wie beslist en wanneer?
De beslissing over de voorgestelde wijziging door de EU wordt genomen door het Permanent Comité, het bestuursorgaan van het Verdrag van Bern. Het bestaat uit vertegenwoordigers van de partijen bij het verdrag, met stemrecht, en uit waarnemers zonder stemrecht. Het Comité vergadert eenmaal per jaar en de volgende vergadering vindt plaats in Straatsburg op 2-6 december 2024. De vergaderingen zijn besloten. De verslagen van de vergaderingen worden enkele weken na de vergadering openbaar gemaakt. De voorgestelde wijziging wordt onderzocht door het Permanent Comité, dat deze met een tweederdemeerderheid van de partijen (d.w.z. 34) kan goedkeuren.
Is dit definitief?
Nee. Als de voorgestelde wijziging wordt aangenomen, wordt deze door de Secretaris-generaal van de Raad van Europa aan de Partijen toegezonden en treedt zij drie maanden na goedkeuring door het Permanent Comité in werking, tenzij een derde van de Partijen (d.w.z. 17) bezwaar maakt, in welk geval zij komt te vervallen en niet in werking treedt. Als dat niet het geval is en de wijziging in werking treedt, wordt zij van kracht voor de partijen die geen bezwaar hebben gemaakt.
Hoeveel stemmen heeft de Europese Unie in het systeem van het Verdrag van Bern?
Volgens artikel 13, lid 2, van het Verdrag van Bern heeft de EU een aantal stemmen dat gelijk is aan het aantal van haar lidstaten die partij zijn bij dit verdrag, d.w.z. 27. De EU heeft geen extra stem, aangezien er geen mogelijkheid tot additionaliteit is.
Waren er eerder soortgelijke gevallen met betrekking tot de wolf?
In 2022 stelde Zwitserland voor om de beschermingsstatus van de wolf te verlagen van bijlage II naar bijlage III. Het voorstel werd onderzocht en verworpen door het Permanent Comité (zie verslag, punt 5.2).
Waren er eerder andere gevallen met betrekking tot andere soorten?
In 2019 stelde Noorwegen voor om de beschermingsstatus van de brandgans (Branta leucopsis) te verlagen van bijlage II naar bijlage III. Het voorstel werd onderzocht en verworpen door het Permanent Comité (zie verslag, punt 4.2).
