Uit de schaduwen van morgen
In 1935 schreef historicus Johan Huizinga ‘In de schaduwen van morgen’. In dit boek schetst hij het culturele klimaat van het opkomende fascisme.
Dit is de openingszin:
'Wij leven in een bezeten wereld. En wij weten het. Het zou voor niemand onverwacht komen, als de waanzin eensklaps uitbrak in een razernij, waaruit deze arme Europese mensheid achterbleef in verstomping en verdwazing, de motoren nog draaiende en de vlaggen nog wapperende, maar de geest geweken.'
De overeenkomsten in dit boek met onze tijd zijn alarmerend. Toch, negentig jaar later, zijn er ook enorme verschillen. Onze kennis is gigantisch toegenomen, op ieder gebied. Van psychologie tot nanobiologie. Van ruimtevaart en astronomie tot a.i. Tegelijkertijd zijn er ook veel alarmerende signalen. Bedreigde biodiversiteit, toename van oorlogen, klimaatverandering en ook het aantal kinderen dat geen toegang heeft tot onderwijs. Dat neemt helaas weer toe *.
Onze kennis mag dan flink zijn gegroeid, maar het leidt niet tot een vrediger wereld. Het voelt alsof we van elkaar afdrijven. Kennis is macht, zo zegt men. Maar macht is ook massa, blijkt in deze tijd. Is massa dominanter dan kennis?
En de kunst, onze cultuur, de kern van onze beschaving. Wat blijft hier van over? De schaduw van morgen is dreigend, maar kunst en cultuur gaan primair over liefde, over hoop, ons vertrouwen in elkaar, onze verbondenheid met het leven en de natuur, over onze dromen.
‘Alles van waarde is weerloos’ een zinnetje van Lucebert.
'Geloof, hoop en liefde, en van deze drie blijft de liefde.' 1 genesis 13.
Kunstenaars maken amper een collectieve vuist. Het protest tegen de hoge btw is bescheiden. Ongelofelijk slecht idee om de subsidie op schoollunches in arme wijken af te schaffen. Of om boeken duurder te maken, de krant / de journalistiek, de kunsten, onderwijs. Men wil geen diversiteit? Kunst en cultuur zijn het toppunt van diversiteit. De zoektocht van iedere kunstenaar levert geen macht op, maar veel meer. Culturele rijkdom en culturele diversiteit. ‘Onderzoekt alles en behoudt het goede’. ook een bijbeltekst. Nog één dan: ‘Het zachte overwint het harde.’ Lao Tze. Kunstenaars (en jongeren én idealisten) hebben hierbij het vermogen om een podium te maken. Kunstenaars onderzoeken schoonheid, waaronder de vraag wat goed is. Een eer om kunstenaar te zijn. Er is zoveel geweldige kunst in duizend vormen. Niets doen is geen optie, genieten van schoonheid wel.
Uit de schaduw van morgen, jazeker.
