Nieuwsbrief oktober 2024 nr. 4 |
|
|
|
Het verzet in het Westland en omstreken.
Beste lezer(s),
Vandaag ontvangt u de vierde nieuwsbrief van onze stichting. Op deze wijze blijft u op de hoogte van onze plannen, onze nieuwe artikelen en de verschillende gebeurtenissen en ontwikkelingen. In deze digitale 'krant' informeren wij u ook over enkele boeiende ontdekkingen en gesprekken.
Daarnaast brengen wij enkele artikelen onder uw aandacht, die de afgelopen maand in de media verschenen, zoals het artikel 'Onderwijzer Willemsen: een naaste medewerker van 'Oom Piet' en 'Oom Dirk'. Een artikel dat bovendien leidde tot een bijzondere ontmoeting en een goed en zinvol gesprek met een van de kinderen van 'onderwijzer Willemsen'. Maar daarover later meer.
Verder lichten we in dit schrijven een tipje van de sluier op over de presentatie van een boek. Eveneens tippen we kort een thema aan dat gekoppeld is aan het artikel over Kees Koole. Een informatief stukje over de Engelandvaarders, ook uit het Westland.
Hopelijk is hierdoor uw interesse verder toegenomen. Wij wensen u in elk geval veel plezier met het lezen van de nieuwsbrief. En zoals al vaker door ons is aangestipt, vinden wij het geen enkel probleem als u deze nieuwsbrief doorstuurt naar uw familie, collega's of vrienden, die wellicht geïnteresseerd zijn in onze activiteiten of onze (mogelijke) plannen voor 2025.
|
|
|
Onderwijzer Willemse: een naaste medewerker van 'Oom Piet' en 'Oom Dirk'
|
|
|
In de serie ‘De gezichten achter de knokploeg Westland’ passeren voornamelijk onbekende leden van het gewapend verzet in de regio de revue. Dit keer gaat de aandacht uit naar een onderwijzer uit De Lier. In de laatste twee weken voor de bevrijding werd ‘Willemsen’, samen met onder meer ‘Oom Piet’ en enkele andere leden van de KP Vlaardingen/Westland, aangehouden en gearresteerd door de Grüne Polizei. Wie was deze ‘Willemsen’ en wat was zijn rol in het verzet?
Zeeland
De persoon achter ‘Willemsen’ was Abraham Naeije, geboren en getogen in de provincie Zeeland, in het plaatsje Axel, op 2 november 1908. In de beginjaren dertig verhuisde hij naar het Westland om te werken als onderwijzer in De Lier. In 1932, trad ‘Willemsen’ in het huwelijksbootje met Dina Osté in Middelburg. Voor dat de oorlog uitbreekt in 1945 kregen zij in de jaren dertig drie kinderen en twee kinderen tijdens de oorlogs-jaren. Na de oorlog werden er nog twee kinderen geboren.
Ordedienst
Al snel na de bezetting raakte ‘Willemsen’ betrokken bij het verzet als leidinggevende bij de burgerwacht. Samen met zijn broer zette hij een ontsnappingslijn op, maar deze activiteit was van korte duur. De lijn werd al snel opgerold door de Duitsers. Gelukkig bleven beide broers buiten beeld van de SD. Kort daarop raakte Naeije betrokken bij de Ordedienst (OD) door zijn contacten binnen de burgerwacht. Hij trok toen veel op met de heer Bouwman uit Maassluis, evenals met enkele leden van de Westlandse OD.
|
|
|
|
|
In gesprek met ?
|
|
|
De artikelen in de krant en de nieuwsbrieven zorgen voor contacten met allerlei mensen. Dit leidt zo nu en dan tot bijzondere ontmoetingen. Dit gebeurde ook naar aanleiding van het artikel 'Onderwijzer Willemsen'. Kort na het verschijnen van het artikel op de site van het Nieuwsblad Westland, werd ik gebeld door een onbekend nummer. Vervolgens kreeg ik een e-mail met een bericht, waaruit bleek dat het bericht afkomstig was van één van de kinderen van de overleden heer A. Naeije, een oudgediende binnen de voormalige knokploeg Westland.
Vervolgens hebben wij elkaar telefonisch gesproken en een afspraak ingepland voor een bakkie en een praatje. Met het openbaar vervoer kwam ik op de plaats van bestemming aan en ontmoette ik Dieneke, een dochter van het echtpaar Naeije. In gezelschap van haar partner Rien passeerden allerlei onderwerpen en vragen de revue. Niet alleen over de vader van Dieneke, zijn betrokkenheid bij het (gewapend) verzet en zijn functioneren in de maatschappij, maar ook over het verzetsverleden van de ouders van Rien. Tijdens het gesprek kwam ook het boek Kring 71. De NSB in het Westland ter sprake, evenals verschillende artikelen over het verzetswerk in Moordrecht en omstreken.
Na deze bijzondere ontmoeting en de afspraak om, waar mogelijk, elkaar tot een hand en een voet te zijn, vertrok ik weer huiswaarts. Kortom, het was een bijzondere ontmoeting waar ik met plezier op terugkijk. En weet u, onlangs ontving ik ook een e-mail van de dochter van de voormalige Westlandse koerierster mevrouw Van Gaalen-Bosma. U begrijpt dat wij elkaar op korte termijn zien en spreken. Ik zie ernaar uit!
|
|
|
|
|
Engelandvaarders uit deze regio?
|
|
|
Vanwege het artikel over Kees Koole bent u waarschijnlijk niet verrast dat dit artikel kort ingaat op de Engelandvaarders uit het Westland en nabije omgeving. Maar ook andere redenen spelen hierin een rol. Want dit jaar reconstrueerde het Nationaal Archief de reisroutes van meer dan 2.000 Engelandvaarders. Zij arriveerden vaak uitgeput Engeland, na een risicovolle onderneming vol gevaar en spanning. Voor het in kaart brengen van deze vele reizen maakte het Nationaal Archief gebruik van het archiefnummer 2.09.06. Dit archief bevat bijna 2.000 verslagen van de Engelandvaarders die zijn verhoord na hun aankomst in de hoofdstad Londen.
Het is opmerkelijk als verbazingwekkend dat meer dan een enkele persoon uit het Westland of de nabije omgeving de oversteek waagden naar de overkant. En niet iedereen koos voor de kortste route via de Noordzee; een route waarbij schipper Koole een cruciale rol speelde. Een andere route ging onder andere door België, Frankrijk, de Pyreneeën naar Spanje of Gibraltar. Weer andere mogelijkheid was de route via een neutraal land als Zweden.
Naast de verschillende manieren om van Nederland naar Groot-Brittannië te ontsnappen, viel mij op dat een groter aantal mensen uit het Westland en de nabije omgeving de oversteek waagden richting de Nederlandse regering in ballingschap. Ik was enkel bekend met het verhaal van 'Piet Springer', Jan Bloois uit Maasland. Alleen, nu blijkt dat meer mensen uit de regio de oversteek hebben gewaagd en uiteindelijk veilig en wel Londen bereikten. Een bijzondere prestatie, want sommige Engelandvaarders werden tijdens hun poging gearresteerd en belandden in een werk- of concentratiekamp. Sommige van hen overleden tijdens hun risico-volle onderneming, terwijl ze probeerden zich aan te sluiten bij de Geallieerden in Gibraltar of Groot-Brittannië. Het is mij in ieder geval niet duidelijk of dit ook gold voor mensen uit onze regio. Wat ik persoonlijk opmerkelijk vind, is dat twee mannen uit hetzelfde gezin erin geslaagd zijn om veilig de overkant te bereiken, terwijl beiden de oversteek op een ander moment waagden.
Het betreffende artikel over schipper Kees Koole staat verderop in de nieuwsbrief.
|
|
|
|
|
Kort nieuws
|
|
|
Zoals het er nu naar uitziet, wordt in april 2025 het boek 'De gezichten achter het (gewapend) verzet' gepresenteerd. Voor deze bijeenkomst wil de stichting verschillende sprekers uitnodigen. Het boek richt zich op de personen die direct betrokken waren bij het (gewapend) verzet in de jaren '40-'45. Veel mensen zijn wel bekend met de namen van 'Bertus', 'Oom Piet', 'Trina' en 'Peter Noord'. Zij staan onbewust symbool voor het (gewapend) verzet tijdens de bezetting. Maar u begrijpt dat een grotere groep mensen betrokken was bij het (gewapend) verzet in het Westland en omstreken.
Volgend jaar staan veel mensen en gemeenten stil bij het feit dat geheel Nederland 80 jaar geleden bevrijd werd van het naziregime. Het herdenken en vieren van onze vrijheid 80 jaar geleden, vinden wij een goede en waardevolle aanleiding om zowel de onbekende als de minder bekende verzetslieden uit de schaduw naar voren te schuiven. Zij vormden tezamen het (gewapend) verzet in deze regio. In één van de volgende nieuwsbrieven wordt u hierover verder bijgepraat.
|
|
|
|
|
Schipper Koole hielp Engelandvaarders en het (gewapend) verzet
|
|
|
In de serie ‘De gezichten achter de knokploeg Westland’ passeren voornamelijk onbekende leden van het (gewapend) verzet uit de regio de revue. Dit keer gaat de aandacht uit naar een schipper uit Schipluiden. Al vroeg raakte schipper Koole betrokken bij het helpen van landgenoten met hun oversteek via de Noordzee naar Groot-Brittannië. Hij hielp onder anderen de oud-minister en hoogleraar Rutgers, maar ook enkele andere Westlanders. Later ondersteunde deze schipper de knokploegen door onder meer wapens en ander materiaal te vervoeren. Wie was deze schipper Koole en wat was zijn rol in het verzet?
Het gezin Koole
Cornelis Koole werd geboren in Schipluiden op 21 april 1912. Het gezin waarin Cornelis, met de roepnaam Kees, opgroeide bestond uit tien gezinsleden: vijf zonen, drie dochters en hun ouders. Zijn vader kwam uit De Lier en zijn moeder uit Schipluiden, waar zij in november 1905 in het huwelijk traden en een woning betrokken in het dorp.
Schippers
De vader van Kees was schipper, net als zijn opa van vaderskant. Het is dan ook niet vreemd dat Kees zelf ook schipper werd. Hij leerde het vak van zijn vader, en voer in eerste instantie mee om het werk onder de knie te krijgen. Na verloop van tijd ging Kees zelfstandig aan de slag en vervoerde hij allerlei producten en materialen, zowel in de regio als daarbuiten.
Meidagen ’40
Bij het uitbreken van de oorlog in mei 1940 kreeg de familie Koole tragisch nieuws te verwerken. De een-na-jongste zoon Johannes diende destijds als dienstplichtig soldaat bij de landmacht. Hij was ingedeeld bij het 3e Depot Pontonniers en Torpedisten, gelegerd in Dordrecht, en behoorde tot de sectie van 2e luitenant J. Over. Tijdens de eerste oorlogsdag landde een groot aantal Duitse parachutisten in en nabij Dordrecht. Zijn groep kreeg het bevel om de brugwacht te versterken.
|
|
|
|
|
Enthousiast over onze plannen?
|
|
|
|
|
|
|
|
Beste lezer(s), u ontvangt deze nieuwsbrief omdat iemand uit uw familie, vriendenkring of een bekende, u hiervoor heeft aangemeld. Mocht u toch geen interesse tonen of sowieso geen nieuwsbrief willen ontvangen van onze stichting, stuurt u dan een berichtje naar onderstaand mailadres.
|
|
|
|
