Werkgroep Wolf Nederland

Wil je in contact komen met de redactie van de nieuwsbrief? We zijn te bereiken op: nieuwsbrief@werkgroepwolf.nl

Het Iberisch-Italiaanse wolvenpaar vastgelegd op cameraval

Jaren geleden al doorkruiste de Italiaanse wolf de Pyreneeën. Tot nog toe had men echter nog geen enkel koppel gevonden van een Iberische en een Italiaanse wolf gespot. Daar kwam onlangs verandering in. Op wildcamerabeelden werd het koppel onlangs duidelijk vastgelegd. 

De mannetjeswolf komt uit Italië (Canis lupus italicus), terwijl het vrouwtje uit Spanje komt (Canis lupus signatus). Het enige bekende geval van een Iberisch en Italiaans wolvenpaar leeft in Aragón (tussen Alcañiz, Hijar en Caspe), een door land ingesloten regio in het noordoosten van Spanje. In de loop der jaren migreerden Italiaanse wolven naar Frankrijk en vestigden er een stabiele populatie. Onlangs begonnen ze over de Pyreneeën naar Spanje te trekken. De bevestiging van het paren van individuen van beide populaties wordt beschouwd als geweldig nieuws, omdat het de soort zou kunnen verrijken door succesvolle voortplanting.

"Het paar is nu al een tijdje samen, dus het is mogelijk dat ze zich volgend seizoen voortplanten," zei Manuel Alcántara de la Fuente, die aan het hoofd staat van de biodiversiteitseenheid van Aragón. Het paarseizoen van de soort begint aan het einde van de winter en de geboortes vinden plaats in de lente. Alcántara zegt dat het "onwaarschijnlijk" is dat ze zich dit jaar al hebben voortgeplant en dat de jongen onopgemerkt zijn gebleven. Foto's en video's tonen een zeer mager vrouwtje zonder zichtbare borstontwikkeling.

Regio Aragon

Terugkeer
Wolven maakten begin jaren 2000 een comeback in Aragón. In 2017 vestigde een transalpiene mannetjeswolf zich in de dunbevolkte regio Los Monegros in Aragón. Door middel van genetische analyse bevestigde de regering van Aragón later de aanwezigheid van vijf wolven in die regio – vier wolven van Italiaanse oorsprong en één Iberische wolf. In april werd een van de mannetjes uit Los Monegros, die vaak met een vrouwtje werd gezien, aangereden door een voertuig en overleed in Alcañiz. Een andere wolf passeerde kortstondig het gebied, terwijl één wolf regelmatig in en uit de gemeenschap trekt. Momenteel zijn de enige twee wolven die permanent in Aragón leven, het Iberisch-Italiaanse paar. Wolven zijn monogaam en hebben de neiging om bij elkaar te blijven.

"Het is inderdaad geweldig nieuws, maar een succesvolle voortplanting zou nog beter zijn, omdat het de genetische diversiteit van de Iberische wolvenpopulatie zou vergroten. We staan aan de vooravond van een belangrijke doorbraak," zei de lokale natuurbeschermingscoördinator van het Wereld Natuur Fonds (WNF), Luis Suárez. De Italiaanse wolven kwamen 30 jaar geleden aan in de Pyreneeën nadat ze de Apennijnen (Italië) hadden verlaten en de Alpen, snelwegen en andere obstakels waren overgestoken. In 1992 vestigden ze zich in Frankrijk en vervolgens in Spanje. "Ze hebben zich niet voortgeplant omdat bijna alle exemplaren mannetjes zijn. Vrouwtjes trekken ook naar nieuwe gebieden, maar de mannetjeswolven hebben de neiging om langere afstanden af te leggen", zegt bioloog Juan Carlos Blanco, een expert op het gebied van carnivoren. "Dit zijn verspreidende exemplaren. Ik zou ze classificeren als Frans-Italiaans, omdat ze waarschijnlijk in Frankrijk zijn geboren, ook al komen ze oorspronkelijk uit Italië."

Genetische diversiteit
Blanco gelooft niet dat kruisingen tussen de twee populaties problemen zullen veroorzaken. "Er zou controverse kunnen ontstaan als mensen ze hadden samengebracht, maar feit is dat ze op eigen kracht zijn gekomen. Deze beslissing van de soort zal leiden tot een grotere genetische diversiteit en bijdragen aan het herstel van de Europese wolf." Blanco hecht niet veel waarde aan argumenten over het onderscheid tussen ondersoorten, want 300 jaar geleden vertoonden wolven van Zuid-Spanje tot Noorwegen minimale differentiatie. Hoewel geïsoleerde populaties enkele verschillen hebben ontwikkeld, worden deze variaties niet als significant beschouwd vanuit een adaptief standpunt. "Ze komen allemaal van één hoofdlijn", aldus Blanco.

De twee populaties lijken erg op elkaar, waardoor het een uitdaging is om de herkomst van een exemplaar te onderscheiden door er simpelweg naar te kijken. "Ze hebben nuances die bijna onmogelijk te detecteren zijn", zei Alcántara. Hij ziet echter wel verschillen in hun neiging om te reizen. "Het lijkt erop dat wolven uit de transalpiene regio zich meer verspreiden. Ze hebben door heel Europa gereisd en zijn door plaatsen gekomen die zo ontwikkeld zijn als de Golf van Marseille. Wolven van hier in de buurt reizen echter niet veel." Volgens Luis Suárez van het WWF komt het probleem voort uit de eerdere aanpak van de soortcontrole voordat er beschermingsmaatregelen werden geïmplementeerd. "De uitbreiding van de Iberische wolven werd beperkt door overbejaging. De exemplaren zijn nooit verder gekomen dan La Rioja [Noord-Spanje] en hebben nooit de Pyreneeën bereikt. Hoe hebben we dit kunnen laten gebeuren?"

Als het paar in Aragón nakomelingen produceert, zouden ze banden kunnen smeden met de Iberische wolvenpopulatie in Guadalajara (Midden-Spanje) en het territoriale bereik van de soort kunnen uitbreiden. "Momenteel worden ze gescheiden door een gedeelte van de provincie Guadalajara en bijna de hele provincie Teruel", zei Blanco.

De natuur van Aragon

De groeiende wolvenpopulatie in Europa baart zorgen, waardoor de Europese Unie overweegt om de huidige bescherming te verminderen. "De aanwezigheid van wolven baart mensen altijd zorgen, maar ze hebben nog niet veel schade aangericht. We houden voortdurend contact met de veeboeren," zei Alcántara. Er is ook financiële steun beschikbaar om veestapels te beschermen met hekken en honden. "Toen er een wolf werd gezien in Los Monegros, dacht iedereen dat de hemel naar beneden kwam. Maar het bleek mee te vallen." In het gebied waar het Iberisch-Italiaanse wolvenpaar zich heeft gevestigd, hebben ze toegang tot een overvloed aan wild om zich mee te voeden, zoals konijnen, reeën en wilde zwijnen.

Wie onze website regelmatig bezoekt, heeft het vast al opgemerkt. Onze website heeft een update gekregen. 
Waar voorheen een flinke lap tekst stond, heeft u nu de mogelijkheid om snel naar een onderwerp te navigeren. Zo hopen we dat je nog sneller de informatie vindt waarnaar je op zoek bent.

De 6 hoofdthema's staan overzichtelijk als afbeelding op de homepage afgebeeld. Onder "Onze visie" vind je alle informatie over de Werkgroep Wolf Nederland. Ook staat hier de uitleg over onze ANBI-status en welke (belasting)voordelen dit voor u kan hebben als donateur, een aantal vrijwilligers en hoe u eventueel zelf vrijwilliger kunt worden.

Onder het kopje "De wolf" staat alle informatie over de wolf en vind je o.a. het interactieve leefgebied, de kennisquiz, biologie van de wolf, veel gestelde vragen, literatuur en een link naar het wolvenmeldpunt. 

Onder de menuoptie "Veehouderij" vind je alle informatie met betrekking tot de (hobby)veehouderij. Hier staat o.a. per provincie waar je terechtkunt met vragen, subsidies en advies.

"Nieuws" bevat een flink aantal nieuwsartikelen die betrekking hebben op de wolf. Behalve het Nederlandse nieuws, vind je hier ook een selectie van het nieuws uit België.

Wie wil weten welke activiteiten en evenementen we de komende tijd organiseren kan terecht onder "Activiteiten". 

Als laatste item staat de "Webwinkel" vermeldt. In onze webwinkel vind je een verscheidenheid aan artikelen en producten. Zowel betaald als gratis beschikbaar.

Ook de aankondigingen van de wandelingen is voorzien van een nieuwe look. Je kunt hier direct welke wandeling je wilt maken. Na het klikken op de wandeling naar keuze, kom je op de reserveringspagina waar alle wandeldata staan afgebeeld. 

Uiteraard kun je ook nog steeds via de menubalk boven aan de pagina je keuze maken.

Canis lupus Pallipes

De Indische of Iraanse wolf (Canis lupus pallipes), prominent aanwezig in populaire literatuur zoals Richard Kipling's The Jungle Book, liep ooit van het Midden-Oosten door Azië. Dit prachtige en unieke dier wordt ook wel de Indische of Aziatische wolf genoemd.

De Iraanse wolf is een ondersoort van de grijze wolf en is kleiner dan zijn soortgenoten in Noord-Europa en Amerika. De Iraanse wolf heeft een schouderhoogte van 18 tot 30 centimeter en weegt tussen de 55 en 70 kilo.

De korte, bleke kleur van hun vacht helpt ze op te gaan in het semi-aride landschap waar ze vandaan komen. Weinig of geen ondervacht houdt ze koel in het hete klimaat van het Midden-Oosten.

Ondanks de verschillen tussen de verschillende populaties Iraanse wolven, onderscheiden ze zich van andere ondersoorten van de grijze wolf door hun algehele kleine lichaamsgrootte, lichte vacht, hun gewoonte om op kleine dieren te jagen en het feit dat ze blijkbaar zelden huilen.

Iraanse wolven jagen op een verscheidenheid aan kleine zoogdieren, waaronder hazen, mangoesten, ratten, eekhoorns en grondvogels zoals patrijzen, kwartels, junglehoenderen en kieviten.

Bron:  Abe the Cool Conservationist

Verspreiding en verspreidingsgebied

Oorspronkelijk strekte het verspreidingsgebied van Canis lupus pallipes zich uit over het Indiase subcontinent en omvatte delen van Israël, Iran, Turkije en India. Er bestaan geen goede schattingen van het aantal wolven in het Midden-Oosten vóór begin 1900. Onderzoekers zijn er echter zeker van dat hun aantal de afgelopen eeuw drastisch is afgenomen.

Omdat het verspreidingsgebied van Canis lupus pallipes zich over meerdere landen uitstrekt, is het moeilijk om te bepalen hoeveel wilde wolven er nog leven. In India leven ongeveer 400 wolven, in Israël 200-300 en in Iran en Turkije nog minder. Mogelijk zijn er nog kleine populaties Iraanse wolven verspreid over het Indiase subcontinent.

Iraanse wolven leven in gevarieerd terrein, van dorre woestijnlandschappen tot rijkere kreupelbossen. Als gevolg daarvan zijn er veel fysieke en gedragsmatige verschillen tussen individuele populaties van Iraanse wolven. Wolven die in een droger en ruiger klimaat leven, hebben zich aangepast aan hun omgeving, zoals hun kleine lichaamsgrootte, jagen individueel of in paren en de gewoonte om rottend fruit te eten om hun dorst te lessen.

Iraanse wolvenpopulaties die in minder barre klimaten leven, hebben grotere prooien beschikbaar om op te jagen en zijn daardoor iets groter en jagen in grotere roedels.

Bron: Francis J Taylor Photography

Populatieafname

Hoewel de jacht en het zetten van vallen door de mens een rol hebben gespeeld bij de achteruitgang van deze ondersoort wolf, zijn de belangrijkste factoren het drastische verlies van habitat, de afname van de prooidierpopulatie en de toename van de menselijke populatie binnen het historische verspreidingsgebied van de wolf.

Vandaag de dag hebben overgebleven Iraanse wolven zich teruggetrokken naar minder gewilde gebieden om te ontsnappen aan oprukkende menselijke populaties. Inheemse prooipopulaties zijn ook alarmerend afgenomen als gevolg van de jacht op mensen voor eigen gebruik. Veel wolven in deze gebieden hebben zich gewend tot aaseters en het bezoeken van lokale vuilnisbelten om uithongering te voorkomen. Anderen zijn gaan azen op het overvloedige vee waarmee ze hun leefgebied delen.

Omdat zoveel overlevende Iraanse wolven gedwongen zijn hun leefgebied en prooibron te delen met dorpelingen, worden ze door veel lokale bewoners gezien als een bedreiging. Hoewel veel Iraanse wolvenpopulaties schuldig zijn aan het aanvallen van vee, wordt veel van de schade waarvan ze worden beschuldigd in werkelijkheid veroorzaakt door roedels wilde honden.

Iraanse wolven herstellen

Hoewel het verspreidingsgebied van Canis lupus pallipes de grenzen van verschillende landen overschrijdt, geniet het niet de internationale bescherming van andere afnemende wolvenondersoorten. Israël beschermt zijn kleine wolvenpopulatie sinds 1954. India werkt sinds 1972 aan het behoud van zijn afnemende populatie. Zelfs met overheidsbescherming laat de intense politiek rond het vredesproces in het Midden-Oosten weinig energie over om overheidsbescherming voor deze dieren te implementeren.

In een poging om een manier te vinden om deze prachtige wolf te behouden, hebben wetenschappers de Iraanse wolven bestudeerd. Onderzoekers begrijpen dat om te voorkomen dat deze ondersoort uitsterft, het nodig zal zijn om samen te werken met de lokale dorpelingen en veehouders. De meeste dorpelingen die de Iraanse wolf tegenkomen zijn zo arm dat hun eerste zorg het voorzien in hun dagelijkse behoeften is, en het welzijn van deze dieren wordt vaak over het hoofd gezien.

Tegenwoordig richten onderzoekers zich op realistische manieren om de Iraanse wolf te redden. In Israël loopt een onderzoek naar het gebruik van waakhonden om vee te beschermen tegen roofdieren. Eén ding is zeker: inspanningen om Iraanse wolven te redden moeten er ook voor zorgen dat de lokale bevolking de wolf accepteert. Praktijken die de lokale bevolking helpen geld te genereren dat ten goede komt aan wilde dieren zullen waarschijnlijk het succesvolst zijn, zoals geld dat wordt gegenereerd uit ecotoerisme.

Bron: www.wolfsanctuary.org

Werkgroep Wolf Nederland heeft inmiddels zo'n 40 vrijwilligers die zich inzetten voor de werkgroep.
In deze rubriek stellen we één van deze mensen aan u voor. Deze keer Roel Zuidema

Ik ben Roel Zuidema en sinds april van 2023 lid geworden bij de Werkgroep Wolf Nederland.

Mijn eerste kennismaking met de werkgroep was een deelname aan een informatieve wandeling in Gortel(Veluwe).

De passie voor en de kennis van de natuur, die ik zowel in mijn werk als hovenier als in mijn vrije tijd kan beleven, kwamen mooi samen. 

De liefde voor de natuur is bij mij ontwikkelt door een vakantie baantje bij een kwekerij op zaterdag en dat is alleen maar meer gaan groeien in de loop van de jaren. 

We bezitten in de buurt van het Drents Friese Wold een vakantiewoning en genieten dan bijna iedere ochtend van een lange wandelingen samen met de hond door de mooie natuur. 

Ik was er al snel uit dat ik de passie voor de natuur, de wolf en het enthousiasmeren van mensen prima kon samenbrengen als gids van de Werkgroep Wolf Nederland. Na enig contact met de diverse betrokkenen werd als snel opgetuigd en was de eerste informatieve wandeling over de wolf in het DFW een feit.

Het Drents Friese Wold is op zich al een enorm bijzonder natuurgebied. Met de wisselende landschappen en de enorme diversiteit aan flora en fauna. Zo hebben er ook enkele kraanvogels genesteld en jongen gekregen. Een van de bijzondere plantjes die voorkomen in het DFW is het klokjes Gentiaan. Met de vestiging van de wolven in het gebied is voor mij het cirkeltje rond. 

Wandelingen
De eerste wandeling was best spannend. Je wilt mensen laten genieten van het schitterende gebied en komt eigenlijk tijd en kilometers te kort om alles te belichten en te tonen. Inmiddels hebben we een betere balans in gevonden en kunnen we alles vertellen over de wolf en de deelnemers laten genieten van dit schitterende stukje Drenthe.

Wil jij ook een keertje mee met de wandeling van de Werkgroep Wolf Nederland in het Drents Friese wold? Kijk dan in onze agenda voor de data en de beschikbare plekken: www.werkgroepwolf.nl/agenda

Samenwerking
Een ding is mij wel duidelijk geworden door de natuur. Het een kan niet zonder het ander. De verschillende symbioses in de natuur tussen flora en fauna zijn een geweldig voorbeeld van hoe het werkt. 
Daar moeten we vooral enorm zuinig op zijn.

Roel is pas verschenen in een vlog van tuindingen.nl over het gebied en over Roel: Deze vind je hier op terug.

In onze webwinkel vind je diverse producten (gratis en betaald) die gerelateerd zijn aan de wolf. Hieronder zie je een aantal artikelen uit onze webwinkel. De vermelde prijzen zijn inclusief eventuele verzendkosten en per stuk. Met de aankopen steun je ook het werk van de Werkgroep Wolf Nederland.

De enige echte sleutelhanger met het logo van de werkgroep kan aan jouw sleutelbos hangen!
Met deze aankoop steun je de werkgroep.

Afmeting: 40 x 32,3 x 1,8 mm.

€ 9,95

Time Out, het wolvenboek voor jong en oud
Irene van Eijk heeft een prachtig, speels “wolvenboek” geschreven, getekend, geknutseld en gefotografeerd. Het is een boeiend bladerboek vol weetjes, puzzels, spelletjes en uitdagende vraagstukken. 

€ 9,90

Laat zien dat je rekening houdt met wild in natuurrijk gebied, en je daarom je snelheid verlaagt naar 60 km p/u. In de weekenden dat de klok verzet wordt zal de werkgroep hier extra aandacht aan besteden.
Afmeting: 100 x 100 mm

€ 1,96

Download ons uitgebreide lespakket van 58 pagina’s, met aandacht voor 13 kerndoelen en 7 vaardigheidsdoelen. Dit speciaal samengestelde pakket, ontwikkeld door leerkrachten voor leerkrachten, biedt inspirerende lesideeën, werk van leerlingen, foto’s en verslagen ter illustratie.

Gratis

Deze informatie is géén complete spreekbeurt, maar geeft je wel informatie over de wolf, zodat je er zelf een goede spreekbeurt over kan maken.

Gratis

Met deze handige spoor-kaarten ga je voorbereid op pad. De volgende dieren zijn te vinden op de kaarten:
Kaart 1: Damhert, Edelhert, Ree, Vos, Das en wolf.
Kaart 2: Wild zwijn, Boommarter, Bunzing, Otter, Bever en Goudjakhals.

Gratis

Deze prachtige poster over de terugkomst van de wolf in Nederland is gratis beschikbaar gesteld door de werkgroep in samenwerking met Dagblad van het Noorden.

Gratis

Wanneer de discussie wordt gevoerd over de schade die wolven aan vee toe brengen wordt regelmatig de hond erbij gehaald. Die zou namelijk veel meer schade toebrengen aan schapen dan de wolf.

Het lastige van deze bewering is dat dit gewoon weg niet met kloppende cijfers kan worden onderbouwd. Dat heeft onder andere te maken met het feit dat schade aangericht door de hond, lastig te verhalen is. Het gaat dan om een zogenaamde private procedure, waarbij de eigenaar van de hond aansprakelijk moet worden gesteld. In veel gevallen is een eigenaar in geen velden of wegen te bekennen bij een losgebroken/loslopende hond. Hierdoor worden deze aanvallen dus bijna niet vastgelegd

Sinds de terugkeer van de Wolf en de daarbij horende schadevergoeding wordt bij een aanval DNA afgenomen waaruit moet blijken of het daadwerkelijk om de wolf gaat. Als dit het geval is krijgt de eigenaar via de faunaschade zijn schade gecompenseerd. Uit de genomen DNA-samples blijkt af en toe dat er een hond tussen zit. Deze DNA-samples worden echter alleen afgenomen als er mogelijk sprake is van de Wolf.

Waar komen die cijfers van honden dan vandaan?

Hoe vaak het voorkomt dat een hond een schaap doodbijt, wordt niet bijgehouden, zegt woordvoerder Christian Jansen van BIJ12. ,,Bij ons wordt alleen een melding gedaan als het vermoeden bestaat dat het om een wolf gaat. Als iemand een loslopende hond of de hond van de buurman heeft gezien, krijgen we geen melding.’’ De schade die vossen aanrichten wordt eveneens niet centraal bijgehouden, zegt Jansen.

Toch staan in het Interprovinciaal Wolvenplan dat BIJ12 in 2019 voor de Nederlandse provincies schreef, wel getallen. Jaarlijks zouden er tussen de 4000 en 13.000 schapen worden gedood of verwond door honden en vossen. Volgens de woordvoerder zijn de getallen van vóór 2019 en gebaseerd op enquêtes die studenten onder schapenhouders in Drenthe en Limburg hebben gehouden. De uitkomsten zijn vertaald naar de totale schapenpopulatie in Nederland. 

Ook hoor je vaak het argument dat het allemaal niet klopt, omdat je vroeger nooit iets hoorde over honden die schade toebrengen aan vee.
Bij het zoeken naar informatie kwamen we een interview tegen uit "Het Schaap" uit mei 2011. Toen was er dus nog geen sprake van de wolf in ons land. Lees het artikel onder de foto.

Bron foto: JACQUES ENGELEN / FOTOSTUDIO WICK NATZIJL

Hondenschade lastig te bewijzen

Een jagende hond tussen de schapen leidt niet alleen tot gewonde of zelfs dode dieren, maar is vaak ook een grote financiële kostenpost. Het vervelende eraan is: bewijs het maar eens. Zonder bewijs geen schadevergoeding.

Hondenschade komt maar al te vaak voor, stelt Nico Verduin, voorzitter van LTO-vakgroep Schapenhouderij. “Ik heb veel te veel ervaring ermee. Bij mij thuis heb ik al vijf keer een hond tussen de schapen gehad en binnen LTO hoor ik het ook met enige regelmaat. Het complexe eraan is de bewijslast. Want bewijs maar eens dat die hond van die eigenaar achter jouw kudde is aangerend en dat dat voor die en die schade heeft gezorgd. Vaak ziet de schapenhouder het zelf niet eens gebeuren.” Van de vijf keer is bij Verduin maar één keer de eigenaar van de hond gevonden. “Die heeft zich netjes gemeld, maar de andere vier keer konden we zelf opdraaien voor de geleden schade.”

“Hondenschade is moeilijk aan te tonen”, stelt ook dierenarts Peter Witte van Dierenartsenpraktijk Monnickendam. Hij behandelde de zaak van Cees Borst. “Verwerpers zijn helemaal moeilijk, want je ziet de schade niet aan de buitenkant. In het geval van Borst hebben we de overtuiging dat de verwerpingen zijn ontstaan door stress, omdat honden tussen de ooien zijn geweest.”

De vruchten zijn niet door de Gezondheidsdienst voor Dieren onderzocht. “Dat kost veel meer geld dan de geleden schade. Daarnaast is het maar de vraag in hoeverre de GD kan stellen dat de ooien verwierpen door honden. Op de vrucht zit geen marker: dit komt door de hond.”

VERZEKERING
De agrarische afdeling van verzekeraar Delta Lloyd ziet maar weinig gevallen van hondenschade bij schapen voorbijkomen, een of twee per jaar. En dan gaat het alleen om vergoedingen bij verwondingen. Voor abortus is nog nooit een vergoeding gevraagd. “De schapenhouder moet kunnen aanwijzen welke hond de verwondingen veroorzaakt heeft”, aldus een woordvoerster van Delta Lloyd.

“Hij moet de eigenaar van de hond vinden en die vervolgens aansprakelijk stellen. Bij verwerping moet hij redelijkerwijs kunnen aantonen dat die voortkomt uit de stress ten gevolge van de hond.” Als de eigenaar van de hond niet gevonden wordt, is er geen verzekeringsdekking, stelt ze. “Een zodanig risico is niet te verzekeren.”
Bij Achmea Agro, waaronder Interpolis en Avéro Achmea vallen, behandelen ze regelmatig hondenschade, gemiddeld vijf tot tien keer per maand. Deze meldingen komen vooral van hondeneigenaren.

“Hondenschade valt onder hun aansprakelijkheidsverzekering”, zegt communicatieadviseur Esther van der Tang. “De eigenaar van het dier is risicoaansprakelijk voor de schade die voortvloeit uit de gedragingen van het dier. Wij gaan de toedracht na. Staat het vast dat het zijn hond was, klopt het dat de hond de schapen heeft gebeten enzovoort. Als we dat hebben vastgesteld, keren we een schadevergoeding uit. De schapenhouder zelf kan ook een hondeneigenaar aansprakelijk stellen, maar dan moet hij natuurlijk wel kunnen aantonen dat de hond van die persoon de schade heeft berokkend.”
Uiteindelijk komt het erop neer dat de schapenhouder geluk moeten hebben om een schadevergoeding te krijgen: of hij ziet het voorval zelf gebeuren en weet de eigenaar van de hond te achterhalen of de hondeneigenaar meldt zichzelf via zijn aansprakelijkheidsverzekering.

‘Veertig lammeren minder door hond’

“Mijn lammeren waren verschrompelde kilootjes”, zegt Cees Borst, nog steeds wat aangedaan. De schapenhouder zag begin februari opeens twee honden achter zijn Bonte Schapen aanrennen. “Ik haalde ‘s ochtends de krant en zag twee van die kleine keffertjes. De schapen renden alle kanten op, er was heel veel stress.” Hij herkende de honden. “Ik wist van wie ze waren.” Geen enkele schaap had zich verwond, de schade leek mee te vallen. Tot een paar weken later de lammerperiode aanbrak.
“Twintig van de zeventig ooien hebben verworpen. Wat eruit kwam, waren allemaal van die verschrompelde kilootjes. Gemiddeld heb ik twee lammeren per ooi, dus het heeft me veertig lammeren gekost.”

De dierenarts kwam erbij en concludeerde dat de verwerpingen inderdaad veroorzaakt waren door de honden die enkele weken eerder de ooien stress hadden aangejaagd. Borst: “Niet alleen mijn schapen verwierpen. Even verderop zit een professionele schapenhouder en ook bij hem zijn die honden in de wei geweest en hij heeft eveneens verwerpers gehad. Al is mijn koppel wel zwaarder getroffen.”

Borst had in zekere zin geluk. De eigenaar van de honden bekende dat zijn honden inderdaad de schapen hadden opgejaagd. De verzekering is nu bezig met de schadeclaim, maar de vraag is hoeveel Borst uitgekeerd krijgt. “De schade is groot. Ik verkoop namelijk elk jaar 20 tot 25 lammeren aan boeren in de omgeving en dat levert een leuk bedrag op. Het zal wel een beetje strijd worden. De verzekeraar wil nog onder
zoeken hoelang de honden in de wei hebben gerend, maar ik weet niet hoelang ze al bezig waren voordat ik mijn krant ging halen.”

CEES BORST
WOONPLAATS: MONNICKENDAM N.H.
BEROEP: MET PENSIOEN
SCHAPENHOBBY: ZEVENTIG BONTE SCHAPEN

Bron: Het Schaap, mei 2011 TEKST: MARJOLEIN VAN WOERKOM, FOTO’S: JACQUES ENGELEN EN FOTOSTUDIO WICK NATZIJL

Veel van de gebruikte stroomrasters bestaan uit het vertrouwde systeem waarbij de '+' in het raster is verwerkt en de '-' via de aardpin uit de grond komt.
Dit systeem werkt perfect zolang de ondergrond met de aardpin voldoende aarde maakt. Droge grond,
steenachtige of rotsige grond en besneeuwde grond aarden slechter

Een prima oplossing is om gebruik te maken van een zogenaamd positief/negatief ofwel een +/- raster. 

Een elektrische schok krijg je alleen als je tegelijkertijd contact maakt met de positieve en negatieve pool van een spanningsbron. Bij een elektrische afrastering is de negatieve pool geaard.

Zonder aarding – geen elektrische schokken. Dit fenomeen is bekend van de vogels die op elektrische hoogspanningsleidingen zitten. Je kunt het vergelijken met dieren die bijvoorbeeld een houten hek beklimmen en daarbij een stroomdraad aanraken. Ook in dit geval krijgen de dieren geen elektrische impuls en de elektrische afrastering is inactief.

Werking Plus / Min omheining

Bij een plus-minus elektrische afrastering worden de draden in de omheining afgewisseld met de omheining aansluitkabel (positieve pool) en de aardingskabel (negatieve pool) van het schrikdraadapparaat. Door de juiste draadafstand wordt het voor een dier onmogelijk erdoor te glippen zonder gelijktijdig twee draden aan te raken. Bij het gelijktijdig aanraken van twee draden komt een stroomschok vrij. De stroom gaat direct van de omheiningsdraad (positieve pool), door het lichaamsdeel dat de twee draden aanraakt, naar de aardingsdraad (negatieve pool).

Door deze directe benadering is de elektrische impuls enerzijds bijzonder intens, maar anderzijds zachter voor het dier. Dat komt omdat de stroom door een kleiner deel van het lichaam wordt afgevoerd.

Bron: Greg McNamee

Gebaar in Pawnee voor wolf

Wolf in gebarentaal

Wolven zijn ecologisch belangrijke dieren die goed zijn voor mens en natuur. In plaats van de beschermde status van de wolf te verminderen, zou de Europese Commissie haar inspanningen moeten richten op het aanmoedigen en mogelijk maken van een betere bescherming van de veestapel.

Focus op de feiten

Eind augustus kondigde de Europese Commissie plannen aan om de beschermingsstatus van de wolf in Europa te herzien, onder het mom van een "reëel gevaar" voor vee en mensenlevens. Ondanks de mythes en sensatiebeluste krantenkoppen vormen wolven geen groot gevaar voor mensen. Het is zelfs zo dat Europeanen veel vaker gewond raken door koeien dan door wolven. Volgens een rapport getiteld "Wolf attacks on humans: an update for 2002-2020" van het Noorse Instituut voor Natuuronderzoek zijn de risico's in verband met een wolf die een mens aanvalt "boven nul, maar veel te laag om te berekenen". In werkelijkheid zijn wolven bang voor mensen en zullen ze er alles aan doen om ze te vermijden.

Hoewel het waar is dat de wolvenpopulatie in Europa nu toeneemt - en de soort delen van zijn voormalige verspreidingsgebied opnieuw koloniseert – is het veranderen van de beschermingsstatus van de soort in het beste geval misplaatst en in het slechtste geval gevaarlijk. Als de Commissie echt iets wil doen aan de uitdagingen in verband met de terugkeer van wolven, moet ze de feiten onderzoeken in plaats van grootspraak te bedrijven en persberichten uit te geven die bol staan van de onnauwkeurigheden.

Bron: Ark rewilding Nederland

De uitdaging voor vee

De situatie met vee is anders. Predatie op vee is de grootste uitdaging voor het naast elkaar leven van wolven in Europa en de rest van de wereld. Het is een serieuze uitdaging voor het behoud die kan resulteren in het doden van wolven als vergelding door legaal en illegaal schieten en vangen, evenals het gebruik van illegaal gif dat een verwoestend effect heeft op veel andere bedreigde diersoorten en mogelijk op mensen en huisdieren.

Wolven doden jaarlijks tussen de 30.000 en 40.000 Europese veedieren, waarvan de meerderheid schapen zijn. Als gevolg hiervan wordt er elk jaar ongeveer 8 miljoen euro aan compensatie betaald aan Europese veehouders. Vanuit een economisch perspectief – en in vergelijking met de miljarden subsidies voor de landbouw in Europa via het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) – is dit een druppel op een gloeiende plaat. Het probleem van de veepredatie wordt nog verergerd door het feit dat veel Europese landschappen weinig of geen natuurlijke prooidieren hebben om wolven in leven te houden. Dit betekent dat ze vaak sterk afhankelijk zijn van vee als voedselbron (dit is vooral het geval bij wolven die zich verspreiden), wat de ontwikkeling van effectieve en breed gedragen beschermingsoplossingen bemoeilijkt.

Naar een wetenschappelijk onderbouwde aanpak

De bezorgdheid over wolven en de predatie van vee in Europa moet duidelijk worden aangepakt. Maar de ondoordachte aanpak om wolven simpelweg uit te roeien – door het doden ervan makkelijker te maken – is duur, vaak onhaalbaar en betekent dat we de brede voordelen die deze iconische en ecologisch belangrijke diersoort kan bieden, kwijtraken.

Bovendien zijn er aanwijzingen dat het doden van wolven om predatie te verminderen niet eens het gewenste effect heeft. Het verhoogt het risico op predatie in aangrenzende gebieden en leidt tot de verspreiding en verzwakking van wolvenroedels, wat op zijn beurt de predatie van vee juist kan verhogen. Tot slot, maar daarom niet minder belangrijk, kan het veranderen van de beschermingsstatus van de wolf in Europa ertoe leiden dat meer mensen gifaas achterlaten, wat rampzalig zou zijn voor wilde dieren (vooral voor aaseters zoals gieren) en pervers het risico op dodelijke slachtoffers bij mensen zou verhogen.

"Het gaat momenteel goed met de Europese wolven, wat geweldig nieuws is omdat ze helpen de balans in het ecosysteem te herstellen", zegt Fabien Quétier, hoofd landschappen van Rewilding Europe, die onlangs veel geïnterviewd is over de wolf in Europa als expert op het gebied van co-existentie. "Als ze terugkeren, is het absoluut logisch dat er enige flexibiliteit is in het beheer van hun comeback, vooral in gebieden waar ze al tientallen jaren niet meer zijn gezien. Maar die flexibiliteit is er al binnen het bestaande beleidskader. Wat we nu zien met de aankondiging van de Europese Commissie is dat de wolf wordt gekaapt voor politiek gewin op de korte termijn."

"Wat we eigenlijk nodig hebben is slimme, wetenschappelijk onderbouwde besluitvorming die de realiteit in het veld weerspiegelt. Er zijn eenvoudige en effectieve manieren om de bedreiging die wolven vormen voor de veestapel te beheersen en het samenleven te verbeteren die effectiever en realistischer zijn dan opzettelijke uitroeiing. Preventie is hier het sleutelwoord."

Veehouders in de frontlinie

We kunnen de co-existentie met wolven en de aanwezigheid van carnivoren in heel Europa niet bevorderen zonder de mensen te steunen die nadelige gevolgen ondervinden van hun aanwezigheid. Veel eigenaren van vee en gehouden dieren doen al inspanningen om naast wolven te leven – zonder hun toevlucht te nemen tot het doden ervan - en dit moet worden erkend en toegejuicht.

"Als er meerdere dieren door wolven zijn gedood, kan dat een traumatische ervaring zijn," zegt Fabien Quétier. "Ik zou graag meer empathie en steun zien voor veehouders die dagelijks te maken hebben met de terugkeer van de wolf. Europese wolven moeten in de natuur hun gang kunnen gaan, maar ze moeten geen vee eten. Wolven moeten een sterke grens tegenkomen als ze vee tegenkomen, want ze zijn slim en ze leren en ze zullen altijd voor de makkelijke optie gaan als het op predatie aankomt."

Praktische maar onderbenutte oplossingen

Quétier is van mening dat de predatie van vee effectief kan worden geminimaliseerd door het vee 's nachts te beschermen in een nachtkraal, wolfwerende hekken te gebruiken, ervoor te zorgen dat iemand toezicht houdt op loslopend vee en vooral door waakhonden in te zetten – een praktijk die al op veel plaatsen in Europa wordt toegepast. Het team van Rewilding Portugal ondersteunt bijvoorbeeld het gebruik van waakhonden in en rond de Grote Côa-vallei als onderdeel van een reeks maatregelen om het samenleven van mens en wolf te verbeteren.

"Deze maatregelen zijn gevestigde praktische oplossingen waarvan bewezen is dat ze de co-existentie verbeteren", zegt het hoofd Landschappen van Rewilding Europe. "Dit is waar de Europese Commissie haar inspanningen op zou moeten richten, in plaats van de illusie te verkopen dat predatie door wolven op de een of andere manier kan worden voorkomen door ze af te schieten."

Er zijn EU- en nationale documenten met richtlijnen, goede praktijken en hulpmiddelen beschikbaar om economische schade door wolven te voorkomen en te compenseren. Dergelijke praktijken omvatten het trainen van honden om kuddes te beschermen, het opleiden van veehouders en hulpmiddelen en technische oplossingen om wolven af te schrikken.

De richtsnoeren van de Europese Unie voor staatssteun in de landbouwsector staan de EU-lidstaten toe om landbouwers volledig te compenseren voor schade veroorzaakt door beschermde dieren, zoals wolven. Dit maakt het ook mogelijk om de kosten van investeringen om dergelijke schade te voorkomen, zoals de installatie van elektrische hekken, de aanschaf van waakhonden en het inhuren van herders, volledig te vergoeden. Daarnaast kan financiële steun via het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO) ook de co-existentie verbeteren, met name via investeringen en hogere betalingen voor gebieden waar de aanwezigheid van grote roofdieren een negatieve impact kan hebben op nuttige begrazing. Al deze steunmechanismen worden momenteel onvoldoende benut en daarom roepen we op tot een volledige en langdurige inzet voor de bescherming van de veestapel in Europa.

Vooruitdenken

Europese veehouders moeten in staat worden gesteld om hun productiesystemen aan te passen, zodat ze minder kwetsbaar worden voor wolvenaanvallen, waarbij instanties voor plattelandsontwikkeling een meer ondersteunende rol moeten spelen. Deze aanpassing moet worden doorgevoerd in gebieden waar wolven in de nabije toekomst kunnen verschijnen, maar ook in gebieden waar de soort al is teruggekeerd in het landschap. Maar al te vaak wachten autoriteiten tot conflicten uit de hand lopen om in te grijpen, terwijl ze veehouders juist zouden moeten helpen om te anticiperen op toekomstige uitdagingen.

"Een goede hond voor de bescherming van vee heeft twee tot drie jaar nodig om getraind te worden, om op te groeien met vee in de buurt en om zelfstandig te worden," zegt Fabien Quétier. "Dus hoe eerder een veehouder begint met het integreren van honden in zijn of haar bedrijf, hoe beter. Bekwaamheid in het managen en trainen van honden speelt ook een belangrijke rol bij het bepalen van de effectiviteit van de hond. Een wolfwerend afrastering is een andere heel goede maatregel die in veel situaties kan worden toegepast en gemakkelijk verkrijgbaar is."

In combinatie met het vergroten van het bewustzijn en het efficiënt leveren van financiële en technische ondersteuning aan eigenaars van vee, moet de Europese industrie van waakhonden worden uitgebreid en verder ontwikkeld.

"De doeltreffendheid van waakhonden is wereldwijd al bewezen", zegt Quétier. "Veehouders zijn in eerste instantie misschien sceptisch, maar als ze eenmaal zien hoe deze honden werken, zijn ze verkocht. Maar Europese boeren moeten toegang hebben tot goede honden. Een betrouwbare levering van goede honden, samen met training voor boeren, zou de co-existentie tussen mens en wolf in Europa aanzienlijk verbeteren."

Het grotere plaatje

Het zwartmaken van de wolf als een gevaarlijk roofdier is niets nieuws. Maatregelen zoals waakhonden en elektrische hekken kunnen vee effectief beschermen tegen roofdieren, maar ze kunnen de manier waarop mensen over wolven denken niet direct veranderen. Zoals de recente aankondiging van de Europese Commissie zo treffend illustreert, blijven misvattingen, angst, politiek, tegenstrijdige belangen en desinformatie de manier beïnvloeden waarop wolven tegenwoordig in Europa worden beheerd.

De houding tegenover wolven in Europa varieert sterk, wat betekent dat maatregelen om de co-existentie tussen mens en wolf te verbeteren vaak de onderliggende oorzaken van conflicten moeten aanpakken. Effectieve communicatie en transparantie kunnen zorgen voor feitelijke juistheid, harten en geesten winnen, geschillen beslechten en bijdragen aan rechtvaardige en duurzame oplossingen voor natuurbehoud. We zijn veel beter af met wolven in Europa en daarom werken Rewilding Europe, individuen en organisaties over het hele continent hard om te laten zien hoe en waarom we naast deze iconische en nuttige dieren zouden kunnen en moeten leven.

De stroom van een hekwerk is met zogenaamde inductiespanningmeeters relatief simpel te controleren. Deze apparaatjes geven een signaal wanneer ze in de buurt van een stroomdraad komen. 
Het is interessant om te weten of een dier deze inductiestroom ook waarneemt zonder contact te hebben met de stroomdraad. 

Het is bekend dat grotere zoogdieren bijv. de magnetische velden van de aarde waarnemen. Wanneer zij grazen of rusten stellen ze zich evenwijdig aan een magnetische lijn op. 
Ook zijn er video-opnames van wolven die verder van een elektrisch raster lopen wanneer hier stroom op staat dan wanneer dit niet het geval is. Datzelfde is bijv. ook geconstateerd bij paardenhouders. Wanneer de stroom niet op het hek stond, nam het paard de stroomdraad in zijn bek. 

Ook van zwijnen is bekend dat ze meer afstand houden van een raster met stroom dan een raster zonder stroom. Kunnen ze de stroom dan ook op afstand voelen, ruiken of horen ze bijv het tikken van de stroompuls.

Zalm en ook sommige soorten vogels en schildpadden gebruiken het aardse magnetisme voor oriëntatie tijdens hun migratie. Ook knaagdiersoorten en een aantal vleermuizen maken handig gebruik van hun magnetische kompas. Van vee is bekend dat dieren in een kudde tijdens het grazen allemaal dezelfde kant opkijken. Bij een studie waarbij ruim 8500 stuks vee op satellietafbeeldingen van Google Earth werden bestudeerd en bij veldwaarnemingen bij bijna 3000 herten bleek dat veel dieren in de kudde tijdens het grazen en rusten met hun kop naar het magnetische noorden stonden. 

Ongeveer een derde van de dieren uit de kudde stond juist met hun kop naar het magnetische zuiden. De onderzoekers denken dat dit deel van de kudde eventuele roofdieren goed in de gaten kan houden.

Het is duidelijk dat grote zoogdieren ook kunnen reageren op de magnetische velden van de aarde. Waarom ze dit doen, is echter nog een raadsel. Is er alleen sprake van een prikkel, een soort zesde zintuig of maken herten en vee echt gebruik van hun gevoel voor magnetisme? De magnetische velden kunnen voor de zoogdieren bijvoorbeeld een constante factor zijn voor oriëntatie. Wanneer de kudde tijdens het grazen of rusten verstoord wordt door roofdieren en moet vluchten, kunnen de dieren de plek waar ze bezig waren snel terugvinden.

Een elektrische stroom heeft zelf geen geur. Maar in gevallen waarin elektriciteit zichtbaar of hoorbaar wordt, creëert het ook een kenmerkende geur.

De geur die elektriciteit verspreidt, is de inhoud van de gassen die ontstaan wanneer elektriciteit door lucht geleid wordt. Als er bijvoorbeeld een storing optreedt in een schakelbord en er een elektriciteitsflits is, ontstaan er gassen uit de geladen lucht, waaronder ozon.
Bij het ontstaan van gassen door (kort)sluiting is het makkelijker om deze waar te nemen. Zo maakt Enexis bijvoorbeeld gebruik van een speurhond in tijdens storingen in het laagspanningsnet.

De grote vraag is dus of ze ook de geringe stroom op een raster waarnemen? Kunnen ze dit zien, ruiken of voelen.

De Werkgroep Wolf Nederland organiseert iedere maand diverse wandelingen op verschillende locaties in het land. Deze wandelingen bieden we geheel kosteloos aan. 
Tijdens de wandeling vertellen we alles over de Wolf, zijn leefgebied, zijn prooien en mogelijke preventiemiddelen. Reserveren is verplicht.
Wil je een keer mee? Klik op de een van de wandelingen om de beschikbare data en plekken te bekijken en reserveer je tickets.
De eerste wandeling van het nieuwe jaar is gepland op 7 januari in Ede. Voor deze wandeling (en de andere wandelingen) zijn nog tickets beschikbaar. 

Deze nieuwsbrief is een uitgave van Werkgroep Wolf Nederland
Aan de inhoud van deze nieuwsbrief kunnen geen rechten worden ontleend
Niets uit deze uitgave mag worden gebruikt of vermenigvuldigt zonder uitdrukkelijke toestemming van Werkgroep Wolf Nederland.
Werkgroep Wolf Nederland is een notariële vereniging, en staat ingeschreven bij de KvK onder: 83976310.

Copyright © 2024 | Werkgroep Wolf Nederland
Klik hier om af te melden