De essentie van wat we precies willen laten gebeuren in Focusing wordt heel mooi verwoord in onderstaande citaat van Eugene Gendlin, de grondlegger van Focusing.
 
(Ieder akelig gevoel is potentiele energie gericht op een betere manier van leven, op voorwaarde dat je het de ruimte geeft om in zijn eigen richting te bewegen).

Toen dit onderwerp in onze intervisie groep naar voren kwam, was ik eigenlijk gelijk geïnteresseerd. Ik had toen ook weer behoefte aan een andere insteek. Ik was veel aan het praten met mensen en deze methode trok me aan omdat het de aandacht naar het lijf brengt en dit op een niet oordelende manier. Ik deed de basiscursus bij Mirjam gedaan die dat op een hele mooie manier doet. Het voelde heel veilig. Daarna heb ik nog drie terugkomdagen met mijn intervisie groep gevolgd. 

Het mooie van focusing is dat je op een nieuwsgierige manier kan kijken naar wat zich in het lijf afspeelt. Dit doe je bij een lastig thema. Zoals bij patiënten die helemaal vastzitten of zich met de pijn of een ander probleem vereenzelvigen. Of juist niet naar de pijn toe willen of durven gaan. Bij focusing kunnen ze er juist wel bij zijn. Je kunt het niet oplossen. Het werkt eigenlijk net zoals bij vrienden. Je bent bij ze om naar ze te luisteren, maar je kunt geen oplossing bieden.



De patiënt zit of staat en jij als therapeut zit of staat er tegenover. Het is niet op een passieve manier, zoals ontspanning. Jij bent er continu bij. Je helpt de persoon om zijn aandacht naar binnen toe te brengen. Van tevoren bespreek je met elkaar welk thema je gaat bekijken en wat de stem van binnen daarover zegt. Je bevraagt op een hele open manier. Je vult niet in voor de ander. Eigenlijk zoals we tijdens de basiscursus van Alex Vaassen leren, maar nu meer op het lijfelijke gericht. Je laat het echt bij de ander, je herhaalt de woorden van een ander. Het is best wel talig, er zijn bepaalde zinnetjes die je herhaalt. En tijdens het proces reageer je steeds op lijfelijke sensaties. Je brengt iemand steeds weer naar het lijf. Zeker als iemand veel vanuit het hoofd leeft.

Op een open en nieuwsgierige manier kijken naar wat er allemaal in het lijf leeft. Het geeft handvatten om naar het binnen gebied te gaan, binnen in de gebieden van keel, borstkas en de buik. Je neemt de tijd om het helemaal te onderzoeken. Mensen geven vaak aan dat het ze uit de rush van het dagelijkse leven haalt. Daar waar ze normaal met een bepaalde irritatie zouden doorgaan, er van alles van vinden, nemen ze nu de tijd om het te onderzoeken. Doel van focusing is niet ontspanning, mensen ervaren het wel als een hele rustige benadering.

Ik gebruik het vooral bij mensen die vastzitten, veel in hun hoofd zitten, er van alles van vinden en helemaal in de pijn of een probleem zitten.

Het hoort qua behandelinterventies bij het onderdeel lichaamsbewustwording, maar vaak zet ik het ook in als educatie om een onderwerp verder uit te werken.

Of als iemand bij oefeningen ergens in vastzit, of er iets van vindt. Dan bespreek ik met de patiënt dat we in een volgende sessie een soort uitstapje kunnen maken, waarbij ik een focusoefening doe gericht op het thema wat we in een vorige sessie aangeraakt hebben.

De eerste casus die bij mij opkwam is een jongeman met chronische pijnklachten. Hij ervaarde veel spanning vanuit zijn perfectionisme en kritische opvoeding. Hij is heel nadenkend, zit veel in zijn hoofd, vult in wat andere mensen van hem denken en is daarmee los van zijn lijf.

Toen de pijnsensaties nog heel heftig waren, deden we een focus oefening voor het verkennen van de pijn en alle bijkomstigheden. Je kunt dan voorstellen om eens voorbij het woord pijn te kijken en te onderzoeken wat voor soort ervaring het eigenlijk precies is (dit is ook een bekende oefening in de ACT).
Vervolgens heb ik met hem gekeken hoe het is om te erkennen wat er is, wat hij ervaarde en zodra hij merkte dat het hem opslokte, nodigde ik hem uit om er wat meer van afstand naar te kijken.

Later in het behandeltraject kwamen de spanningen ook meer als paniekaanvallen naar voren. Daar hebben we toen opnieuw een focus oefening op gedaan. Hij wilde steeds weer terug in het hoofd. Met de focusoefening bracht ik hem steeds weer naar binnen. Als hij over de situatie sprak vroeg ik bijvoorbeeld “Wat voel je dan in je lijf?. Wat ik vaak merk, is dat mensen dan als eerste naar de pijnplekken in hun lijf gaan en beschrijven welke pijntjes ze allemaal voelen. De volgende vragen zouden dan bijvoorbeeld kunnen zijn “Welke emoties gerelateerd aan de pijn merk je op in je lijf? Heeft het dan ook een stemming in zich? “Dat was bij deze jongeman “Me niet goed genoeg voelen. En dat drukt me dan heel erg hier, bij mijn maag”. Het inzicht ontstond bij hem toen hij zichzelf als reactie op “Ik voel me niet goed genoeg” vastzette, waardoor er nog meer spanning ontstond.



Dit gebeurt vanzelf. Je hoort een soort zucht en je ziet iemand dan zakken. Tijdens een sessie bespreek je weinig na. Je hoeft ook geen “huiswerk” mee te geven. Degene heeft gevoeld wat hij heeft gevoeld. “Dan laat je het door sudderen”. De eerstvolgende keer dat hij bij mij kwam, was hij zich veel bewuster van zijn patroon. Als hij het gevoel had dat hij niet goed genoeg was, dan kon hij het vastzetten daarna loslaten. Hij kon vriendelijker naar zichzelf kijken en er was meer verzachting naar zichzelf toe. Het ontstaat vanzelf.  

Zoals ik net al vertelde is het klachtenbeeld heel divers en per patiënt verschillend. Er kunnen gevoelsklachten zijn of klachten vanuit verstoring van het autonome zenuwstelsel. 

Bij focusing ontwikkel je handvatten om breder te kijken dan de pijn. Het is niet alleen de pijn, er zitten meerdere gewaarwordingen aan vast. Je gaat er niet over praten, maar gaat verder met woorden of het beeld wat er bij de patiënt naar boven komt en daar stem je de instructie verder op af. Ik vind het echt een verdieping op het onderzoeken van emoties. Het is een hele zachte vorm waarin je nieuwsgierig en onderzoekend bezig bent.

Het geeft de patiënt veel informatie over zichzelf, “Dit raakt iets aan wat ik herken in mezelf” En daar kun je dan in de focusoefening op verder borduren. En als er iets loskomt, dan kun je daar de diepte in gaan. Je kunt op meerdere lagen werken, afhankelijk van wat jezelf als therapeut kunt en wat de patiënt zelf wil openen. Het biedt ook een mooie manier voor samenwerking binnen ons chronisch pijn netwerk. Als er iets loskomt bij de focusing oefening waar je als therapeut geen verdieping voor de patiënt kan geven, hebben we diverse psychosomatische therapeuten die hier veel ervaring mee hebben.

Waarin zit het verschil?
Voor mij zit het verschil in de openheid en nieuwsgierigheid waarmee je “iets” in het lichaam gaat onderzoeken. Je gaat er echt naar toe met een onderzoekende blik.

Als je als therapeut bijvoorbeeld zelf bepaalde belemmeringen voelt in het aangaan van contact met de patiënt. Ik heb zelf ervaren dat Mirjam dit op een hele prettige manier kan begeleiden, waardoor je op een hele vriendelijke manier met jezelf in verbinding kunt komen en kunt groeien.

Of als ze patiënten hebt die zich overweldigd voelen, of juist niet naar de pijn toe willen. Als je handvatten wilt ontwikkelen om dit op het lijfelijke vlak te leren verdiepen, zit je bij een cursus focusing goed.

Ik ben gegroeid in het spiegelen, het niet willen analyseren maar er laten zijn. Ik kan hierdoor makkelijker bij het invullen voor een ander wegblijven. En vriendelijker naar mijn persoonlijke interne criticus kijken.



Wat kan het de cliënt opleveren?
Wat mensen teruggeven is dat ze minder bang zijn voor hun eigen gevoelens. Ook geeft het veel inzicht in waarom ze vastlopen, waardoor ze bepaalde patronen kunnen doorbreken. Ze leren echt van binnen voelen welke antwoorden er in hun lichaam zitten. Ik zie dan groei en een soort nieuwsgierigheid ontstaan, ze oordelen minder hard over zichzelf.

Mijn hart maakte een sprongetje toen ik het interview met Nathalie Sengers onder ogen kreeg.  Wat een cadeau om een van mijn cursisten zo mooi te horen beschrijven wat het voor haar in de praktijk betekent.  Ik denk dat Nathalie hier een helder beeld geeft van wat de impact van Focusing in jullie beroep kan zijn.

Focusing is een holistische werkwijze waarin je je richt op die plek waar aspecten van lichaam en geest: denken en voelen, bij elkaar komen. In wezen is innerlijk luisteren een natuurlijke vaardigheid die bij velen van ons onderontwikkeld, of zelfs afgeleerd is. In een training over Focusing ontdek je hoe dit proces in jezelf werkt, en vervolgens hoe je dit kunt begeleiden bij een ander. Nathalie geeft in haar verhaal mooi weer dat er een “talig” aspect in het begeleiden kan zitten, maar dat dat steeds verbonden wordt met de lijfelijke ervaring. Als er taal wordt gebruikt, dan richt zich dit steeds op het onderzoeken van de eigen innerlijke ervaring.


Wat in de casus van Nathalie helder naar voren komt, is hoe het op gang brengen van dit innerlijk luisteren heel natuurlijk kan leiden tot een nieuwe stap. Er is een nieuwe richting die een ander soort kracht heeft dan een van buitenaf aangereikt advies. Gendlin noemt dit ‘Living forward energy’ ; er komt iets van binnenuit in beweging op weg naar een nieuwe manier van leven. Wat ik in de casus ook herkenbaar vindt is het aspect van verzachting, dat van nature ontstaat als er een proces van innerlijk luisteren op gang komt. 

Er zijn in dit interview voorbeelden genoemd van het werken met Focusing bij ‘lastige ervaringen’. Focusing kan zeker ook ingezet worden om ruimte te geven aan fijne ervaringen. Het kan energie en informatie geven over een gewenste richting. Het helpt om ‘dat wat goed is’ te ontvangen en te ontdekken wat het misschien nodig heeft om te groeien.

Voor mij is Focusing een ambacht, er zit een schoonheid en verfijning in die kan blijven groeien. Na een 2-daagse basistraining voor professionals is er een basis om er in je eigen beroep, zoals dat van oefentherapeut, aspecten van toe te passen en er ervaring mee op te gaan doen. En als je er door gegrepen wordt, zijn er allerlei mogelijkheden om in opleidingen en supervisie het ambacht meer te gaan doorgronden. Ik merk na bijna 15 jaar ervaring met Focusing, dat er steeds weer verdieping en verfijning in mijn vakmanschap ontstaat.

Ik hoop dat je dit artikel met plezier hebt gelezen. Verder wil ik je van harte uitnodigen contact op te nemen als je meer wilt weten of aan een training wil deelnemen.
De volgende basistraining op 30 oktober en 20 november is geaccrediteerd voor oefentherapeuten.

Reageren?



Wil je reageren op deze nieuwsbrief of op een onderdeel erin? Of heb je een concreet onderwerp voor de nieuwsbrief? We ontvangen graag je feedback!
Stuur deze naar eveline@landelijknetwerkchronischepijn.nl.