Nieuwsbrief 8

Verbetering omgevingskwaliteit Kanaalzone Sluiskil- Terneuzen

Beste inwoner van Sluiskil en de wijken Oude Vaart en Driewegen in Terneuzen, 

Voor u ligt nieuwsbrief nummer 8 van het onderzoeksproject Verbetering Omgevingskwaliteit Kanaalzone Sluiskil-Terneuzen. 

Dit onderzoeksproject is opgezet omdat Sluiskil is omgeven door industrie en een drukbevaren kanaal, waardoor omwonenden soms hinder ervaren. Uit het onderzoek zijn verschillende aanbevelingen voortgekomen. De projectpartners hebben een uitvoeringsagenda opgesteld waarin te nemen acties staan. Met deze nieuwsbrief informeren we u over de voortgang hiervan. Ook informeren we u over de omgevingsdialoog over actuele milieuthema’s en eventuele nieuwe ontwikkelingen. En wij attenderen u op een radio-uitzending op 27 april en televisie-uitzending op 28 april 2024 van onderzoeksprogramma Argos.

Uitvoeringsagenda 2024

In 2023 is een werkgroep samengesteld met medewerkers van de verschillende projectpartners.  Deze werkgroep heeft de Uitvoeringsagenda 2024 opgesteld. Lees hier de Uitvoeringsagenda of bekijk hem op de website van RUD Zeeland (onder Eindrapport). Dit document is een vertaling van de aanbevelingen uit het eindrapport. Hiermee gaan overheden en bedrijven met omwonenden aan de slag.

Uitzending Argos 27 en 28 april

Eind april besteedde onderzoeksprogramma Argos in ‘Dorp onder het stof’ aandacht aan de Kanaalzone. Argos en VPRO deden onderzoek naar de overlast die bewoners van Sluiskil ervaren van de naastgelegen industrie. Ook GGD Zeeland, provincie Zeeland en gemeente Terneuzen werkten hieraan mee. 

In de uitzending van Argos wordt gesteld dat RUD Zeeland alleen aangekondigde controles of inspecties doet. Dat is niet het geval. De gebiedscontroles die we op eigen initiatief uitvoeren en de aspectcontroles die voortkomen uit een patroon van klachten kondigen we niet vooraf aan. Controles die we wel vooraf aankondigen, zijn periodieke controles. Dit doen we omdat we naast visuele inspectie ook relevante documenten moeten inzien en/of bepaalde medewerkers nodig hebben.  

Gebiedscontroles zijn controles op bedrijfsmatige activiteiten waarbij wij controleren of mogelijke emissies zoals geur, stof en geluid wel of niet voldoen aan de geldende regelgeving. Deze vinden plaats tijdens en buiten reguliere werktijden indien de meteocondities hier geschikt voor zijn. Met droog en zonnig weer is de kans op bijvoorbeeld stofoverlast groter dan bij regenachtig weer.

Aspectcontroles zijn controles die gericht zijn op één milieuaspect, bijvoorbeeld stof, geluid of lucht. 

In de uitzending wordt ook gesteld dat Heros moet voldoen aan nieuwe regelgeving in de vorm van een overkapping. RUD Zeeland interpreteert de regelgeving zo, dat de door Argos genoemde passages uit het besluit activiteiten leefomgeving (het BAL) niet van toepassing zijn op de opslag van bodemas van Heros. Heros is namelijk een zogenaamd IPPC-bedrijf; een groter industrieel bedrijf dat valt onder de Richtlijn industriële emissies. Deze geeft aan dat open opslag is toegestaan, zolang andere technieken (zoals nathouden) worden toegepast. Heros voldoet aan deze eisen. Feit is wel dat de omgeving - ondanks het voldoen aan de regelgeving- overlast ervaart. 

De Provincie en RUD Zeeland hebben inmiddels dertien verzoeken tot handhaving gekregen. De handhavingsverzoeken worden namens de Provincie Zeeland als bevoegd gezag behandeld door de RUD. 

Gedeputeerde Dick van der Velde: “We maken ons zorgen over de overlast die mensen ervaren. We zijn, naar aanleiding van de verzoeken van omwonenden en de uitzending van Argos met RUD Zeeland en Heros in gesprek om te bespreken hoe we nog meer kunnen doen om de overlast voor inwoners te verminderen.”

Uitzending gemist?

Luister en kijk hier de uitzendingen terug: radio-uitzending zaterdag 27 april en de televisie-uitzending zondag 28 april. 

Periodiek overleg met de industrie

We starten in 2024 met periodiek overleg met de directies van de bedrijven die bij het onderzoek betrokken waren, over het verminderen van hinder. Bedrijven willen graag draagvlak voor hun activiteiten en ze vinden het niet fijn als de omgeving over hen klaagt. Daarom willen ze vaak juist meedenken. Onderwerp van het overleg zal ook zijn hoe we de gesprekken tussen inwoners en industrie kunnen vormgeven of faciliteren.

Toezichtstrategie gemeentelijke bedrijven

Bedrijven werken allemaal volgens een vergunning. Zolang ze die niet overtreden, staan ze in hun recht, al ondervinden omwonenden hinder. We onderzoeken om bedrijven een extra stap te laten zetten. Ook wanneer ze al hebben voldaan aan alle eisen uit de vergunning. De gemeente Terneuzen gaat RUD Zeeland in de gelegenheid stellen extra gebiedscontroles uit te voeren. In 2025 zal dit in elk geval deel uitmaken van de afspraken. Het doel hierbij is om vaker een medewerker van RUD Zeeland in het gebied aanwezig te hebben op het moment dat een hindermelding binnenkomt.

Gebiedscontroles

Toezichthouders van de omgevingsdiensten (RUD Zeeland en DCMR Milieudienst Rijnmond) begeven zich in het gebied en houden toezicht op nieuwe en bestaande bedrijfsactiviteiten. Wanneer een toezichthouder een situatie aantreft waarin niet conform wet- en regelgeving wordt gehandeld, kan hij/zij onaangekondigd een bedrijf bezoeken (dit is dan een aspectcontrole, bijvoorbeeld op geur, geluid, of stof). 

In 2023 heeft RUD Zeeland naar aanleiding van een groot aantal klachten een gebiedscontrole uitgevoerd. Deze gebiedscontrole en de eerste gebiedscontrole in 2024 hebben geen overtredingen opgeleverd. 

Luchtkwaliteit: Onderzoek stoffilters meetstation Sluiskil

In een recent laboratoriumonderzoek heeft advies- en ingenieursbureau RPS Analyse BV de samenstelling van het totaal stof op filters van het meetstation in Sluiskil onderzocht. Voor dit onderzoek hebben zij 60 filters gebruikt, die bemonsterd zijn in de periode oktober 2022 tot oktober 2023. De resultaten bieden inzicht in de aanwezigheid van verschillende componenten in het stof en de potentiële impact hiervan op de omgeving. Uit de analyse blijkt dat er lage concentraties van deze stoffen aanwezig zijn, en er geen overschrijdingen van normen zijn vastgesteld. 

Steekproef

De 60 filters werden verdeeld over de diverse windrichtingen. Hierbij hield RPS rekening met het aantal droge en natte dagen in de onderzoeksperiode. Dit resulteerde in een representatieve steekproef. De analyse richtte zich specifiek op de totale zwevende deeltjes (TSP) en de aanwezigheid van verschillende metalen, waaronder arseen, cadmium, lood, molybdeen, nikkel, vanadium en ijzer. 

Uitkomst

Om de risico's van luchtverontreiniging te beperken zijn normen vastgelegd voor stoffen die de kwaliteit van de buitenlucht beïnvloeden. Alle 60 gemeten waarden over een periode van 24 uur waren aanzienlijk lager dan de hoogst toelaatbare concentratie als gemiddelde waarde over een heel jaar. Dit betekent dat indien de maximaal gemeten dagwaarde een heel jaar aanwezig zou zijn, nog steeds voldaan wordt aan de geldende normen voor deze stoffen.

Weersinvloed

Een interessante observatie was dat windkracht noch neerslag een significant effect leken te hebben op de analyseresultaten. Dit suggereert dat weersinvloeden geen rol spelen bij het totaal stof in dit gebied.

Vervolg monitoring

De aanwezigheid van deze stoffen benadrukt het belang van voortdurende monitoring en analyse om eventuele veranderingen in de toekomst te detecteren. Daarom blijft het luchtmeetpunt in Sluiskil in werking. De actuele meetgegevens zijn te volgen via de website www.luchtmeetnet.nl.

Jaarrapport Luchtkwaliteit 2023

Het jaarrapport 2023 monitoring luchtkwaliteit van het meetpunt Sluiskil publiceren we naar verwachting in juni op de website van RUD Zeeland. Deze rapportage komt samen met de rapportage over de ontwikkeling in de tijd van bedrijfsemissies beschikbaar, als bijlage bij de monitoringsrapportage op het provinciale milieuprogramma 2023-2027. 

Aanvullende metingen

Lokale bronnen kunnen de oorzaak zijn voor verhoogde meetresultaten. Voor meer inzicht over welke activiteiten en in welke mate is meer data nodig. In het Uitvoeringsprogramma is vastgelegd dat Provincie en gemeente Terneuzen aanvullende metingen/onderzoek willen laten doen. Hierover zijn zij momenteel met DCMR in gesprek over aard en omvang van het onderzoek.

Schone Lucht Akkoord

Lees hier over de stand van zaken van het Schone Luchtakkoord. De pilot ‘satelliet gebaseerde luchtkwaliteitsmonitoring’ van Caeli B.V. is onlangs afgerond. In de volgende stap gaan we de resultaten beoordelen en bekijken welke vervolgstappen we kunnen nemen.

Scholenproject fijnstof en snuffelfietsen

Leerlingen van het Lodewijk College in Terneuzen hebben in 2023 deelgenomen aan het scholenproject fijnstof. Naast leren over herkomst en effecten van fijnstof hebben ze zelf metingen gedaan met de snuffelfietssensoren. Dit scholenproject loopt door in 2024 waarbij deelname van andere scholen tot de mogelijkheden behoort.

Ook heeft de Provincie het snuffelfietsproject, met burgersensormetingen van fijnstof, voortgezet.

Actualiteit vergunningen omgevingsdiensten

Uit het onderzoek in 2022 bleek dat vergunningen voldoende actueel waren op de thema’s waar in het onderzoek sprake was van veel meldingen (geluid, stof, geur). Een aantal vergunningen was op andere onderdelen verouderd. In 2023 zijn de volgende vergunningen geactualiseerd met een nieuwe, zogenaamde revisievergunning:

-       Dow Benelux BV;

-       ICL IP Terneuzen.

Toelichting: een revisievergunning is een speciale bevoegdheid om de omgevingsvergunning te wijzigen. Het bevoegd gezag (provincie of gemeente) vervangt met deze bevoegdheid meerdere oude omgevingsvergunningen door een omgevingsvergunning. Het doel hiervan is om een onoverzichtelijke vergunningssituatie te verhelpen.

In 2024 actualiseren we de vergunningen van:

-       Ovet Terneuzen;

-       Heros Sluiskil;

-       Cargill.

De vergunningen van de overige bedrijven zijn nog actueel. Wanneer er nieuws is over geactualiseerde vergunningen nemen we dit op in de volgende nieuwsbrief. 

Best beschikbare technieken voor bedrijven

Best Beschikbare Technieken (BBT) zijn maatregelen om emissies (uitstoot of lozing van verontreinigende stoffen) bij bedrijven tegen te gaan. BBT+-maatregelen gaan verder dan BBT. Met het voorschrijven van BBT+ in een vergunning ga je verder gaan dan de wet- en regelgeving beoogt. Dit kan dan ook alleen wanneer de provincie Zeeland hiervoor het beleid aanpast. Daarna kunnen we bij bedrijven BBT+ maatregelen voorschrijven in de vergunning.

Bedrijven voldoen doorgaans aan de voorschriften in de vergunningen. Daarmee voldoen zij ook aan de best beschikbare technieken om overlast te voorkomen. In sommige gevallen betekent dit niet dat er geen hinder is. In die gevallen willen we samen met bedrijven bekijken of er maatregelen mogelijk zijn die verder gaan dan de best beschikbare technieken. Dit kunnen we niet afdwingen, omdat deze maatregelen verder gaan dan wettelijk is bepaald.

BBT+ maatregel YARA

Provincie Zeeland heeft afspraken gemaakt met Yara in het kader van de maatwerkafspraken verduurzaming industrie.  Gijsbrecht Gunter, YARA: “Yara Sluiskil werkt aan een project om vanaf 2026 een nieuwe nageschakelde techniek toe te passen. Hiermee beoogt Yara een aanzienlijke reductie van de uitstoot van stikstofhoudend (fijn)stof en ammoniak. Dit is een BBT+ maatregel. De emissiereductie gaat daarmee verder dan wettelijk afdwingbaar is.” Yara diende de vergunningaanvraag hiervoor in december 2023 in. De realisatie is gepland in 2026.

“De BBT+ technologie die Yara toepast betekent dat na de bestaande installaties die de rookgassen van de nitraat granulatiefabrieken reinigen, nog een tweede reinigingsstap toegepast zal worden. Deze tweede installatie zal de resterende stikstofhoudende (fijn)stof en ammoniakdeeltjes wegvangen door een combinatie van een zure waterige oplossing en een elektrisch veld. De reststroom die hierbij ontstaat kan weer ingezet maken voor het maken van korrels. Enerzijds wordt dus stikstofuitstoot voorkomen en anderzijds wordt de afvalstroom ingezet als grondstof.”

Zodra meer bedrijven BBT+- maatregelen nemen informeren we u daarover.

Meldingen van hinder in de periode 2020-2023 

De directe aanleiding voor het onderzoeksproject Verbetering Omgevingskwaliteit Kanaalzone Sluiskil-Terneuzen was een flinke stijging in het aantal meldingen over bedrijven en bedrijfsactiviteiten in de omgeving in 2019. Dit aantal ging van circa 100 per jaar, naar 325 in 2019. Het gaat met name om meldingen van lawaai, stank, of stof.

Over het algemeen daalt het aantal klachten. In Sas van Gent ontstond een nieuwe klachtensituatie, door geluidsoverlast van een nog onbekende geluidsbron. DCMR doet hier onderzoek naar.

Het aantal meldingen bij de omgevingsdiensten in de periode 2020-2023 is als volgt:

Door ingebruikname van een nieuw zaaksysteem en meldkamerapplicatie is bij de RUD geen data beschikbaar van 2021 en de jaren ervoor.

Blijf hinder melden

Het blijft belangrijk dat u hinder door bedrijven of bedrijfsactiviteiten blijft melden. Ervaart u overlast, of heeft u een vraag? De milieudiensten RUD Zeeland en DCMR Milieudienst Rijnmond nemen uw melding in behandeling.

• Heeft uw klacht spoed? Bel dan de MilieuKlachtenCentrale: 0118 – 41 23 23. Hier kunt u 24 uur per dag, 7 dagen per week terecht. 
• Heeft uw melding of klacht geen spoed?  Maak dan gebruik van het meldformulier op de website van de MilieuKlachtencentrale.

Omgevingsdag

Dit najaar organiseren we een omgevingsdag. Voor bedrijven en omwonenden in de Kanaalzone en andere geïnteresseerden. Zodra hier meer over bekend is, ontvangt u hierover informatie.

Leefplekmeter en Gezondheidsmonitor 

Onderdeel van het onderzoeksproject in 2020-2022 waren de Leefplekmeter en de Gezondheidsmonitor. Deze onderzoeken krijgen, zoals aanbevolen in het eindrapport, in het najaar van 2024 een vervolg. 

Leefplekmeter

De Leefplekmeter is een onderzoeksmethode die helpt een buurt of wijk te beoordelen. Aan de hand van veertien thema’s gaan onderzoekers in gesprek met inwoners van een dorp of wijk (kernen van Sluiskil en Oude Vaart) over hun leefomgeving. Tijdens deze gesprekken en met behulp van scores wordt bepaald wat goed gaat en beter kan. De adviezen en ervaringen uit 2020-2022 zijn meegenomen in de uitvoeringsagenda. Vermoedelijk in de maanden september tot december 2024 wordt een nieuwe Leefplekmeter uitgevoerd. U ontvangt hiervoor tegen die tijd een uitnodiging. 

Gezondheidsmonitor

Iedere vier jaar voeren alle GGD’en de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen uit onder inwoners van Nederland. Dit doen zij in opdracht van de gemeenten en in samenwerking met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In het najaar van 2024 vindt de Gezondheidsmonitor weer plaats. Via een steekproef worden inwoners van Zeeland benaderd om deel te nemen aan deze Gezondheidsmonitor.

Het onderzoek biedt een bron van informatie over actuele gezondheids- en leefstijlthema’s. Gemeenten kunnen deze informatie gebruiken bij het opstellen en evalueren van lokaal gezondheidsbeleid. GGD Zeeland publiceert de resultaten van dit onderzoek op haar website. Zo zijn de resultaten inzichtelijk voor alle geïnteresseerden.

Over het project

Naast de uitgestrekte polders heeft de Kanaalzone veel industriële activiteiten en een drukbevaren kanaal. Deze activiteiten hebben invloed op de woonomgeving en zorgen soms voor hinder bij omwonenden. Dat leidt tot meldingen bij de milieumeldpunten over stof, geur en geluid. In 2019 was er sprake van een stijging in het aantal meldingen met name uit Sluiskil en de wijk Oude Vaart. Daarom is in opdracht van Provincie Zeeland en gemeente Terneuzen een onderzoek ‘Verbetering Omgevingskwaliteit Kanaalzone Sluiskil – Terneuzen’ uitgevoerd.

Het onderzoek is uitgevoerd door RUD Zeeland, DCMR Milieudienst Rijnmond, GGD Zeeland, Rijkswaterstaat, North Sea Port, gemeente Terneuzen en de Provincie Zeeland. Deze partijen onderzochten hoe inwoners van Sluiskil en de wijk Oude Vaart in Terneuzen de omgevingskwaliteit in de Kanaalzone Sluiskil – Terneuzen beleven en welke zaken hierbij een rol spelen. Op basis van dit onderzoek zijn aanbevelingen geformuleerd om hinder te beperken waar dit mogelijk en nodig is.

Meer informatie?

Alle informatie over het onderzoek vindt u op de website van RUD Zeeland. Heeft u vragen of opmerkingen? Stuur dan een e-mail naar Jordy Leenknecht (adviseur Duurzaamheid, Team beleidsontwikkeling van de gemeente Terneuzen). Vermeld in het onderwerp VOKST (dit is de afkorting voor ‘Verbetering omgevingskwaliteit Kanaalzone Sluiskil-Terneuzen’). Kunt u geen e-mail sturen? Bel dan naar 14 – 0115.

Deze nieuwsbrief is een gezamenlijke uitgave van de projectpartners van het onderzoeksproject

Verbetering omgevingskwaliteit Kanaalzone Sluiskil - Terneuzen:

DCMR, gemeente Terneuzen, GGD Zeeland, North Sea Port, Provincie Zeeland, Rijkswaterstaat, RUD Zeeland.

U ontvangt deze nieuwsbrief omdat u heeft aangegeven dat u op de hoogte wilt blijven van de voortgang van het project Verbetering omgevingskwaliteit Kanaalzone Sluiskil-Terneuzen.

De nieuwsbrief heeft geen vaste verschijningsfrequentie.

Titelfoto: Sky Pictures Luchtfotografie.

Meer informatie vindt u op www.rud-zeeland.nl.