Nieuwsbrief Werkgroep Wolf Nederland

Nieuwsbrief nr 15

Werkgroep Wolf Nederland

Mei 2023

Beste ,

Hierbij een bomvolle nieuwsbrief van de Werkgroep Wolf Nederland.


We wensen je uiteraard weer veel leesplezier bij deze editie van onze nieuwsbrief. 
Vorige editie gemist? Kijk in ons archief op de website. 

Onderwerpen in deze nieuwsbrief:

  • The Great Predator Debate.
  • Wolves on Wheels.
  • Fenrir. De Noorse reuze wolf.
  • Extra locatie gratis informatieve wandelingen.
  • Eén van onze vrijwilligers
  • IVN Oss: Kennismaken met de wolf op de Veluwe
  • Is het huilen van wolven uniek
  • Langstlopende ecologisch onderzoek: Royal Isle wolven en elanden

 

  • FrieslandCampina op pad met de Werkgroep Wolf Nederland
  • Door de lens van...
  • Finally Bedrijfsuitje met wolvensausje.
  • Himalayawolf aparte soort of subsoort grijze wolf?
  • Carpathian Wolf Watch: White Wilderness
  • Wolvenland

Wil je in contact komen met de redactie van de nieuwsbrief? We zijn te bereiken op: nieuwsbrief@werkgroepwolf.nl

The great predators debate (a nation's dilemma)

Kunnen dieren in het wild en de mens naast elkaar leven? Hoe beïnvloedt menselijke vooruitgang de relatie tussen roofdier en prooi?

 

Wanneer je op zoek bent naar meer inzichten over hoe carnivoren worden behouden en beheerd en tegelijkertijd de belangen van de mensen worden beschermd, waaronder veeboeren, jagers en liefhebbers van openluchtrecreatie?
Deze documentaire is een inleiding tot deze controversiële gesprekken die elke dag plaatsvinden.

In deze documentaire worden de diverse belangen uitgelicht waardoor je een aardig beeld krijgt van de dilemma's die er spelen.

Nog enkele plekken beschikbaar

Fenrir. De noorse reuze wolf

Fenrir (uitgesproken als "FEN-rir" Oudnoors Fenrir, "Hij die in de moerassen woont") is de beruchtste van de vele wolven in de Noorse mythologie. Zijn belang voor de voorchristelijke Scandinaviërs wordt aangetoond door zijn afbeelding op talloze overgebleven runestones, om nog maar te zwijgen van zijn alomtegenwoordigheid in Oudnoorse literaire bronnen.


Hij is de zoon van de god Loki en de reuzin Angrboda, wat hem de broer maakt van de slang Jormungand en de onderwereldgodin Hel.


Zoals uitgebreider wordt verteld in het verhaal The Binding of Fenrir, hebben de Aesir-goden Fenrir zelf grootgebracht om hem onder hun controle te houden en te voorkomen dat hij grote schade aanrichtte in de Negen Werelden. Hij groeide echter in een verbazingwekkend snel tempo en uiteindelijk besloten de verontruste goden hem vast te binden. Hun eerste twee pogingen waren niet succesvol; terwijl de sluwe goden Fenrir ervan overtuigden dat het maar een spel was, een test van zijn kracht, brak hij gemakkelijk door de boeien. Voor hun derde poging lieten de goden de dwergen de sterkste ketting smeden die ooit was gebouwd, die intussen de indruk wekte heel licht en zelfs zacht aan te voelen. Toen de goden Fenrir deze derde boeien presenteerden, werd hij achterdochtig en hij weigerde ermee gebonden te zijn, tenzij een van de goden zijn of haar hand in zijn mond zou steken als een belofte van goede trouw. Alleen Tyr was dapper genoeg om dit te doen, wetende dat dit het verlies van zijn hand zou betekenen. En inderdaad, toen Fenrir merkte dat hij niet in staat was om los te komen van zijn boeien, scheurde hij Tyrs hand van zijn arm.

“Odin and Fenrir” by Dorothy Hardy (1909)

De ketting werd vervolgens aan een rotsblok vastgemaakt en een zwaard werd in de kaken van Fenrir geplaatst om ze open te houden. Terwijl hij wild en onophoudelijk huilde, stroomde er een schuimende rivier genaamd "Verwachting" (Oudnoors Ván) uit zijn kwijlende mond.

Zoals de onheilspellende naam van de rivier al aangeeft, was dit niet het einde van Fenrir. Bij Ragnarok zal hij zich losmaken en de wereld rondrennen met zijn onderkaak tegen de grond en zijn bovenkaak in de lucht, alles op zijn pad verslindend. Hij zal zelfs de god Odin doden voordat hij uiteindelijk ter dood wordt gebracht door een van Odins wrekende zonen.


Fenrir en andere wolven in de Noorse mythologie

Er is goede reden om aan te nemen dat veel van de andere wolven die in de Oudnoorse literatuur worden genoemd, eigenlijk Fenrir zijn die onder verschillende namen gaan. In een Oudnoors gedicht staat dat hij de zon zal inslikken tijdens Ragnarok, een prestatie die ergens anders is voorbehouden aan een andere wolf genaamd Skoll ("Mockery"). Een ander Oudnoors gedicht noemt herhaaldelijk een wolf genaamd Garm die zich bij Ragnarok zal losmaken van kettingen; dit is heel goed mogelijk dat Fenrir onder een andere naam gaat. In een andere bron vinden we de wolf die de maan zal verteren, genaamd "Moon-garm" (Mánagarmr). Dus de maanetende wolf, die ergens anders Hati ("Haat") wordt genoemd, zou een ander verlengstuk van Fenrir kunnen zijn - of in ieder geval van Garm, als Garm zelf geen verlengstuk van Fenrir is.


Misschien dachten de Vikingen dat het uiteindelijk Fenrir is die, naast het doden van Odin en het vernietigen van een groot deel van de wereld, de zon en de maan zal opeten tijdens Ragnarok. Maar deze wolven worden nooit precies afgebakend in de primaire bronnen, dus we moeten gissen naar wat precies de relatie tussen hen is.

Extra locatie gratis informatieve wandelingen

Eén van de succesvolste activiteiten van de Werkgroep Wolf Nederland zijn zonder twijfel de gratis informatieve wandelingen. Iedere wandeling zit over het algemeen vol. Dat is niet voor niets. Tijdens de wandeling worden de deelnemers door enthousiaste vrijwilligers op de hoogte gebracht van alle facetten van de terugkeer van de Wolf. Zijn leefgebied, zijn prooien, de problemen met veehouders, de uitdagingen en de angsten bij sommige mensen. Alles komt aan de orde. 

 

4e wandellocatie komt er aan
Naast de wandeling in Velp, waar de Werkgroep Wolf Nederland zo'n 4 jaar geleden begon, is er vorig jaar gestart in Gortel (Epe) en het afgelopen jaar in Ede. 
In navolging van deze succesvolle wandelingen start de Werkgroep Wolf Nederlandin juni met een nieuwe locatie: Groenendaal/Terlet/Deelerwoud. 

Twee van onze enthousiaste vrijwilligers, Mark en Gijs, zullen daar starten met de wandelingen. De eerste wandeling start daar op Zondag 24 juni 2023 van 16:00 tot 18:30. Er zijn nog plekken beschikbaar.

Eén van onze vrijwilligers: Ingrid Ros

Werkgroep Wolf Nederland heeft inmiddels zo'n 40 vrijwilligers die zich inzetten voor de werkgroep.
In deze rubriek stellen we één van deze mensen aan u voor. Deze keer Ingrid Ros

Hoi, ik ben Ingrid Ros, geboren in januari 1998 met als grootste hobby dieren. Ik heb een opleiding gedaan tot paraveterinair en 2 opleidingen succesvol afgerond op de freestyle academy; Basis freestyle instructeur niveau 1 en paarden welzijn adviseur.

 

Van jongs af aan hadden we altijd dieren bij huis, paarden, honden, konijnen, geiten en zelfs als klein meisje had ik een jaar 2 ratten. Later hadden we een hondenpension aan huis waar honden vakantie kwamen vieren als hun baasjes met vakantie gingen. 

In 2017 heb ik zelf een kleine koppel schapen aangeschaft naar aanleiding van mijn schapen stage. En door de jaren heen enkele paarden aan huis gehad waarvan mijn pony Siepie alweer 16 jaar bij mij is. Samen met haar heb ik in 2016 de opleiding basis instructeur niveau 1 gevolgd bij de Freestyle Academy. In 2019 heb ik de opleiding paardenwelzijnsadviseur succesvol afgerond, ook bij de Freestyle Academy. Ondertussen heb ik als bijbaan, naast mijn paraveterinair opleiding, gewerkt op een melkveebedrijf. 

Mijn ervaringen en interesses zijn dus enorm breed in de dierenwereld.

Na mijn opleiding als paraveterinair ben ik een paar jaar werkzaam geweest in dierenartspraktijken, maar ik kreeg helaas een burn-out. Ik moest weer werk conditie opbouwen en kwam bij een schaapskudde terecht waar ik weer terug heb gevonden wat ik het aller liefst doe: Dierverzorging. 

Via deze schaapskudde, midden in het Drents Friese wold, kwam ik ook in aanraking met Werkgroep Wolf Nederland. Er leven hier in het gebied nu 4 wolven en heb ik helaas ook ervaring opgedaan met een aanval op de schapen. Maar het mooie van deze kudde is dat er naar oplossingen word gezocht en ik hier veel praktijk ervaring heb kunnen opdoen en nog steeds opdoe. Ik wil graag mijn ervaring delen met andere dierenhouders, zodat we onze dieren veilig kunnen houden naast de wolf.

Bij schaapskudde ‘de Ommekeer’ hebben we de afgelopen 3 jaar ervaring opgedaan met het tactisch plaatsen van rasters. Je moet op de omgeving letten, de mogelijkheden om te jagen, springen, graven, benaderen en hoe je dieren binnen het raster reageren. Alles hebben we gemonitord met wildcamera’s en na aanvallen veel gesprekken met experts. Zo is er de keuze gemaakt om kudde beschermingshonden in te zetten. Tegenwoordig loop ik dus met 300 schapen, 2 drijvende honden en 2 tot 3 kudde beschermingshonden. 

De ervaring en kennis die ik heb opgedaan met de flexnetten heb ik doorgetrokken naar het huisvesten van mijn pony. Hier heb ik inmiddels een vaste wolfwerende paddock uitgedacht, berekent, begroting gemaakt en opgezet.

In dit werk deel ik nu met de werkgroep de praktijk ervaring, gevoel en emoties die er soms bij komen kijken bij het beschermen van vee met inmiddels een bijdrage aan een e-book als praktisch resultaat daarvan.

ook leg ik veel contact via facebook met mensen die vragen of zorgen hebben over hun dieren. Maar ook binnen mijn kennissenkring heb ik al vele mensen kunnen helpen met advies over hun afrastering. Binnenkort hoop ik hier ook voorbeeld foto’s van te kunnen delen om nog meer mensen te kunnen laten zien wat mogelijk is. 

Wil je meer weten over Aniwelfare en wat ik mogelijk voor je kan betekenen? Neem een kijkje op mijn facebook of Instagram, je kunt ook mailen naar: Aniwelfare@outlook.com

IVN Oss: Kennismaken met de wolf op de Veluwe

In juni verblijft IVN afdeling Oss een weekend op de Veluwe. Geïnteresseerd in de omgeving en de Wolf waren ze op zoek  naar een mooie invulling voor dit weekend en kwamen ze uit bij de Werkgroep Wolf Nederland. 

 

Voor de Werkgroep weer een mooie uitdaging om het verhaal van de terugkeer van de Wolf in Nederland op een realistische manier te kunnen uitdragen.

 

Naast een gezamenlijke wandeling zal er de avond voorafgaande aan de wandeling een lezing worden gegeven voor de deelnemers op hun verblijfslocatie.

Is het huilen van de wolf uniek?

Gehuil is misschien wel het meest opvallende geluid van wolven. Functies die worden toegeschreven aan huilen houden vaak een vorm van communicatie in tussen individuen die tot dezelfde roedel behoren. Er is bijvoorbeeld voorgesteld dat gehuil kan dienen om roedelgenoten te herenigen in situaties waarin ze gescheiden zijn geweest. Het gehuil kan ook worden gebruikt als territoriale displays, om informatie over de locatie van de roedel over te brengen en het contact tussen de verschillende roedels te minimaliseren. 

Gezien deze voorgestelde functies, voorspellen we dat gehuil bij uitstek geschikt is om te dienen als signalen die individuele herkenning mogelijk maken. Het is zelfs aangetoond dat gehuil informatie bevat over de individuele identiteit. De akoestische structuur van wolvengehuil stelt ons in staat om individuen te identificeren, en wolven zouden deze informatie kunnen gebruiken voor individuele herkenning. Variabelen gerelateerd aan diepgaande frequentie (gemiddelde en maximum) en coëfficiënt van diepgaande modulatie zijn de variabelen die individuen het beste onderscheiden. 

Wolf chorus spectrogram gebruikt bij de analyse van vocalisaties (Vicente Palacios)

Frequentiekarakteristieken coderen meestal voor individualiteit, omdat ze meestal worden bepaald door de kenmerken van het stemapparaat van een dier. Frequentiemodulatie speelt ook een belangrijke rol bij individuele herkenning, zoals gerapporteerd in het getjilp van grondeekhoorns, het gefluit van tuimelaars en de roep van subantarctische pelsrobbenjongen. Transmissiekarakteristieken van de atmosfeer leggen beperkingen op aan akoestische communicatie, en frequentiemodulatie is een van de beste manieren om informatie te coderen in vocale signalen over lange afstanden. Terwijl de diepgaande frequentie in hoge mate wordt bepaald door morfologische kenmerken, worden akoestische kenmerken die verband houden met de vorm van het spectrum (bijv. Frequentiemodulatie) bepaald door details van de openende en sluitende beweging van de stemplooien.

Individuele huiltechniek
Morfologische kenmerken van het stemapparaat en de ontwikkeling van een individueel specifieke huiltechniek zouden de basis kunnen zijn voor individuele herkenning door middel van huilen bij wolven, zoals is gesuggereerd voor coyote.

Het feit dat de akoestische structuur van gehuil individueel specifiek is, betekent echter niet dat wolven deze informatie gebruiken voor individuele herkenning. De resultaten van afspeelexperimenten leverden het eerste bewijs dat wolven onderscheid kunnen maken tussen gehuil op basis van hun akoestische structuur. Bovendien nam de reactie op onbekend gehuil van een bekende wolf af tijdens proeven volgens een gewenningspatroon. Herhaalde blootstelling aan even onbekend gehuil van onbekende wolven leidde echter niet tot gewenning, en was intenser voor wolven die gehuil uitzonden dat verschilde in de coëfficiënt van frequentiemodulatie met betrekking tot het bekende gehuil. 


Hoewel er een sterke basis is om te voorspellen dat veel soorten mogelijk onderscheid kunnen maken tussen individuen, is het moeilijk om empirisch vast te stellen of dieren individuen kunnen identificeren en welke signalen ze daarvoor gebruiken. Individuele herkenning is echter een complexere cognitieve capaciteit dan alleen discriminatie, waarbij een specifieke stimulus moet worden afgestemd op een intern vastgehouden sjabloon of "representatie" van dat individu. Aanvullende experimenten kunnen belangrijke inzichten opleveren om de rol van akoestische communicatie bij de herkenning van wolven te begrijpen.

Vocalisatiestructuur en onthulling van functionele aspecten van de vocalisaties van wolven, zoals individuele herkenning, zijn de belangrijkste doelstellingen van IWRT's lid Vicente Palacios PhD. 

Vicente is over het algemeen geïnteresseerd in communicatie met dieren en ecologie, gedrag, beheer en behoud van dieren in het wild. Sinds 1998 richt zijn onderzoek zich op een reeks onderwerpen met betrekking tot de ecologie, het gedrag en het behoud van wolven. Zijn belangrijkste onderzoeksinteresses zijn akoestische communicatie tussen wolven, de ontwikkeling van tools die nuttig zijn voor het monitoren van wolvenpopulaties, relaties tussen roofdieren en prooien en het verminderen van conflicten tussen wolf en mens als gevolg van predatie op vee.

 

Hij combineert zijn werk als natuurconsulent gericht op wolvenbeheer met zijn proefschrift over akoestische communicatie bij Iberische wolven, beschrijving en functie van akoestische signalen en het nut van audio-opnameanalyses voor het monitoren van wolvenpopulaties.


Bron: IWRT Iberian Wolf Research Team

 

Langstlopende ecologisch onderzoek: Royal Isle wolven en elanden

De grijze wolf (Canis lupus), ook wel bekend als de timberwolf, is het heersende roofdier van Isle Royale National Park sinds zijn komst op het eiland eind jaren veertig.


De wolven op Isle Royale zijn via een ijsbrug die in de winter van 1948 tussen het eiland en het Canadese vasteland was ontstaan over gestoken. Sinds deze eerste populatie eilandwolven is de populatie gevarieerd van 50 dieren in 1980 tot een van twee dieren tussen 2016 en 2018. De variatie in de wolvenpopulatie wordt veroorzaakt door de beschikbaarheid van de primaire voedselbron van oudere elanden en kalveren, en de verspreiding van hondenziekten naar het eiland. Bovendien heeft genetische inteelt geleid tot fysieke misvormingen en soms tot lage productiviteit en overleving.

Wolf- en elandenpopulatie

De relatie tussen prooi en roofdier van de elanden en wolven van Isle Royale heeft een direct effect op de populaties van beide soorten. Wolven helpen de kudde elanden te stabiliseren door te jagen op oude, jonge, gewonde en zieke dieren. Sterke aantallen elanden zorgen voor een stabiele winterjacht op de wolven. 

De populaties wolven en elanden op Isle Royale passen zich voortdurend aan, omdat de beschikbaarheid van voedsel, het weer en de seizoenen de gezondheid en voortplanting van de dieren beïnvloeden. Merk na verloop van tijd op dat naarmate de wolvenpopulatie afneemt, de elandenpopulatie toeneemt en vice versa. In de afgelopen veertig jaar heeft Isle Royale verschillende van deze cyclische bevolkingsrelaties meegemaakt.

 

Het aantal wolven, elanden en bevers schommelde in de loop van de tijd. In 2012 baarde de afname van de wolvenpopulatie zorgen bij onderzoekers. In 2015 begon de National Park Service te bepalen waarom en hoe wolven naar het park moesten worden verplaatst in de hoop de geïsoleerde wolvenpopulatie te behouden en te beschermen.

 

Waarom daalde de wolvenpopulatie op het eiland?

Ziekte

Hondenparvovirus (CPV2)

Een wereldwijde CPV2-uitbraak in 1978 was schadelijk voor wolvenpopulaties over de hele wereld. Het was slechts een kwestie van tijd voordat CPV2 zijn weg vond naar de wolvenpopulatie van Isle Royale. Het is niet zeker hoe CPV2 het eiland heeft bereikt, maar in 1980 nam de wolvenpopulatie af en later werd ontdekt dat CPV2 aanwezig was in de wolvenpopulatie.


CPV2 en gevoeligheid van pups

Wolfsjongen zijn vatbaarder voor CPV2 omdat ze niet immuun worden geboren. Pups zijn bijzonder vatbaar als ze eenmaal van hun moeder zijn gespeend. Het is mogelijk dat de wolvenpups van Isle Royale begin jaren tachtig werden getroffen door CPV2.


Ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme is aangetroffen in wolvenpopulaties op Isle Royale, maar er is niet gevonden dat het de sterfte of de populatiedynamiek rechtstreeks beïnvloedt.


Klimaatverandering

Wolven zijn sinds hun aankomst op het eiland via een ijsbrug van en naar het eiland gemigreerd. Deze ijzige verbinding zorgde voor een genenstroom tussen wolven op het vasteland en op het eiland. Wolven die op eigen houtje naar het eiland emigreren, zijn getroffen door de invloed van klimaatverandering op weersomstandigheden en patronen. IJsbruggen vormen zich nog steeds in koude winters, maar het patroon en de frequentie ervan is in de loop van de tijd veranderd. Deze verandering heeft invloed op de reis van wolven van en naar Isle Royale.

Niet alleen de wolven werden gemonitord. Ook enkele Elanden kregen een tracking halsband

Domme pech

Wolven vallen in de mijnen.

In mei 2012 werden karkassen van dieren opgemerkt door een parkbioloog die dreef in het water van een diepe 19e-eeuwse mijnschacht nabij Todd Harbour op Isle Royale. De dierlijke resten werden verzameld en een aangrijpend verhaal ontvouwde zich. Er werd onthuld dat tijdens de afgelopen winter, voordat winteronderzoekers op het eiland aankwamen voor winterstudie, drie wolven in de met water gevulde mijnschacht vielen. Overblijfselen van twee oudere wolven (mannelijk en vrouwelijk) en een jongere vrouwelijke wolf werden gevonden in de mijn. Het incident vond waarschijnlijk plaats tussen de herfst van 2011 en de winter van 2012. 
Hoe vielen drie wolven samen in de mijn? Er is geen manier om zeker te zijn, maar het is waarschijnlijk dat sneeuw en ijs een rol hebben gespeeld bij dit ongeval.


Deze gebeurtenis vond plaats op een kritiek moment in de geschiedenis van Isle Royale-wolven. Het verlies van een jong vrouwtje, terwijl er toen al een tekort aan vrouwtjes in de populatie aanwezig was, bleek het grootste uitstervingsrisico voor de populatie te vormen.


Gebrek aan genetische diversiteit

De wolvenpopulatie van Isle Royale werd gesticht door twee tot drie wolven op het vasteland die eind jaren veertig op een ijsbrug over Lake Superior overstaken. Deze populatie omvatte 50 individuen op het hoogtepunt in 1980. Een ziekte-uitbraak, CPV2, in de vroege jaren 1980 zorgde ervoor dat de populatie instortte tot 14 wolven. De wolvenpopulatie herstelde zich bijna 15 jaar lang niet. Een korte verbetering van het aantal vond plaats nadat een enkele wolf (M93) van het vasteland was gemigreerd, voordat het in 2010 tot nog lagere aantallen daalde.


M93

Mannetje (M) wolf 93 migreerde in 1997 vanuit het nabijgelegen vasteland van Ontario, Canada, waarschijnlijk over een ijsbrug die dat jaar aanwezig was. Wolf M93 was gedragsmatig dominant over lokale wolven. M93's roedel, eerste stuurman en nakomelingen domineerden al snel de genetische bloedlijn van de bevolking. In 2008 was meer dan 50% van de wolvenpopulatie afstammelingen van M93. Vanaf 2005 waren alle voorouders van wolven op Isle Royale afkomstig van drie wolven, immigrant M93, en twee vrouwtjes, F99 (M93's eerste stuurman) en F67, een andere vrouwelijke wolf.

In 2015 werd er nog een pup geboren, maar die overleed met 9 maanden. De pup (links) had misvormingen van de wervelkolom  Bron: Rolf O. Peterson, Technische Universiteit van Michigan.

Laatste 2 wolven
In de zomer van 2018 bereikte de wolvenpopulatie een dieptepunt van twee op het eiland geboren wolven. Deze wolven waren ernstig ingeteeld en waren zowel vader en dochter als halfbroers en zussen. 

Dingen veranderden snel in de herfst van 2018 toen werd begonnen met wolven te verplaatsen naar Isle Royale National Park en genetische redding begon. 
Door jarenlange inspanningen van de National Parks Conservation Association heeft de National Park Service enkele wolven naar Isle Royale National Park gebracht. Meer wolven zullen de snelgroeiende elandenpopulatie van het eiland onder controle houden en de algehele gezondheid van het parklandschap verbeteren en zorgen voor een gezonde wolven populatie met vers bloed.

Herintroductie slaagt niet altijd
De kaart toont locaties voor F003 tussen 26 januari en 2 februari 2019. Dit vrouwtje stak op 31 januari een ijsbrug over die gevormd was door de recente polaire vortex, op weg naar een gebied dicht bij Grand Portage waar ze vandaan werd verplaatst. Veldwetenschappers die per vliegtuig onderzoek deden, merkten een Radio/Gps-halsband op die een radiosignaal uitzond vanuit het noorden van Isle Royale. Toen ze de noordkust van het eiland naderden, realiseerden ze zich dat het signaal nog verder naar het noorden kwam, in de richting van het open water van Lake Superior. Veldonderzoekers veronderstelden dat een verplaatste wolf het eiland had verlaten via een ijsbrug die pas was opgebroken.

Een kaart van het zuidwesten van Isle Royale, Lake Superior en het grensgebied tussen Minnesota en Ontario met de reizen van een wolf die in januari 2019 uit Isle Royale vertrok.

Klein succes
in 2021 was het de eerste keer in de geschiedenis van het onderzoek dat de onderzoekers niet in staat waren om persoonlijk op Isle Royale te zijn om hun werk te doen. Wildcamera’s legden echter beelden vast van vier wolvenpups die op het eiland werden geboren, een teken van een groeiende populatie. 


De studies van het voorgaande jaar schatten dat er 12-14 wolven in het park aanwezig zijn, maar de nieuwe wolvenjongen die op de camera zijn gezien, geven aan dat die cijfers hoger zijn. 


Met het stijgende aantal wolven zou Isle Royale op de goede weg kunnen zijn om de lokale elandenpopulatie te stabiliseren – maar volgens dit onderzoek hebben de elanden met een ander probleem te maken. Een overvloed aan elanden heeft geleid tot een scherpe daling van hun voedselbronnen, waardoor ze zijn omgekomen van de honger. Klimaatverandering heeft ook invloed op de gezondheid van de Isle Royale eland en hun voedselbronnen, omdat geen van beide gedijt bij warmer weer.

Friesland Campina gaat op pad met Werkgroep Wolf Nederland

De afdeling Corporate Sustainability van FrieslandCampina Amersfoort was op zoek naar een leuke invulling van hun teamuitje en benaderde de Werkgroep Wolf Nederland om hier invulling aan te geven.

Uiteraard willen en kunnen we hier invulling aan geven. 
Eind mei zal de groep samen met enkele enthousiaste vrijwilligers een informatieve wandeling volgen.

Ook geïnteresseerd in een informatief en leuk (bedrijfs)uitje? Neem contact op met de Werkgroep Wolf Nederland om de mogelijkheden te bespreken. 

Door de lens van...

Veel van onze lezers en vrijwilligers begeven zich regelmatig in de (Nederlandse) natuur en leggen daarbij soms een mooi moment vast op foto. Om iedereen mee te laten genieten van deze momenten plaatsen we hier een kleine selectie van de beelden.


, heb jij ook een speciaal moment op camera vastgelegd? Deel het dan met de redactie en wie weet staat jou moment in de volgende nieuwsbrief van Werkgroep Wolf Nederland.

Edelhert

Waterfall

Reeën

Finally Bedrijfsuitje met wolvensausje

Creatief bureau Finally is een onafhankelijk bureau aan de rand van Rotterdam dat op zoek was naar een invulling voor hun bedrijfsweekend. Het team van Finally verbleef een weekend op buitenplaats Beekhuizen. Bij de voorverkenning door het organisatiecomité viel hen direct onze poster op en wilde ze meer weten over de mogelijkheden die wij eventueel konden bieden.

Na contact werd besloten om een combinatie van lezing en wandeling te geven.

Afgelopen zaterdag, 15 april, was het zover. Rond 11.00 uur was de speciale vergadertent van Buitenplaats Beekhuizen tot de nok gevuld met medewerkers van Finally en werden ze middels de presentatie van de werkgroep voorgelicht over de terugkeer van de wolf in Nederland.

Na de lezing werden de lunchpakketten uitgereikt en werd de aansluitende wandeling gehouden.

 

Door de grootte van de groep, die uit maar liefst 30 personen bestond, waren er 3 vrijwilligers van de werkgroep aanwezig om de groep op te splitsen in twee groepen.
Onderweg was de groep live getuige van een loslopende hond die achter een 4 tal edelherten aan zat.

 

Na een leerzame lezing en een informatieve wandeling van 7,5 kilometer keerde de groep rond 16.00 uur weer terug bij het terrein van Beekhuizen.

 

De Werkgroep Wolf Nederland wil het team van Finally bedanken voor de enthousiaste reacties, een mooie donatie en het vertrouwen in de werkgroep.


Twee van de vrijwilligers van de werkgroep konden daarna nog een keer aan de bak. Ook de reguliere wandeling Wolf en Spoor stond vandaag op het programma en dus werd rond 17:30 de volgende groep rondgeleid door het mooie gebied rond Buitenplaats Beekhuizen.

Ook geïnteresseerd in een informatieve invulling van je (bedrijfs)uitje? Neem contact op  met de werkgroep voor de mogelijkheden: wandeling@werkgroepwolf.nl

Himalayawolf  aparte soort of subsoort grijze wolf?

Volgens een studie verschilt de Himalayawolf van de grijze wolf en verdient hij dus een formele taxonomische erkenning.

Hij is een belangrijk roofdier in het ecosysteem van de Himalaya en daarom moet de instandhouding van de Himalayawolf het instandhoudingsmodel van de sneeuwluipaard volgen, benadrukten de onderzoekers.

De Himalayawolf is een aparte wolvensoort, die zich genetisch op unieke manier heeft aangepast aan de moeilijke omstandigheden in de Aziatische hooggelegen ecosystemen, aldus een studie, waarin wordt herhaald dat hij moet worden aangewezen als een soort die van bijzonder belang is voor de instandhouding. "Behoudmaatregelen voor de Himalayawolf zijn noodzakelijk en van mondiaal belang voor het behoud", aldus de studie.

Himalaya wolf pup

Voor de studie gebruikten de onderzoekers meer dan 280 monsters van scat en haar uit de Himalayaregio van Nepal, waaronder de districten Humla en Dolpa in de noordwestelijke Nepalese Himalaya en het Kanchenjunga Conservation Area (KCA) in de noordoostelijke Nepalese Himalaya, tijdens de lente- en zomerperiode van 2014-2016.


In de studie wordt uitgelegd dat de Himalayawolf een weinig begrepen wolvengeslacht is dat voorkomt in de Himalaya en het Tibetaanse Plateau van Azië, en wordt opgemerkt dat de soort 691.000 tot 740.000 jaar geleden divergeerde van de Holarctische grijze wolf. 

Het Holarctisch gebied omvat alle niet-tropische delen van Europa, Azië, Afrika (ten noorden van de Sahara) en Noord-Amerika (tot aan het Mexicaanse woestijngebied). Volgens de International Union for Conservation of Nature (IUCN) wordt de wereldpopulatie van de grijze wolf (Canis lupus) geschat op 200.000-250.000 individuen.

De Himalayawolf

De Himalayawolf leeft in de hooggelegen gebieden van de Himalaya en het Tibetaanse Plateau. Genetische studies hebben uitgewezen dat zij aangepast zijn aan de buitengewone omstandigheden van deze bergketens. Foto door Geraldine Werhahn/Himalayan Wolves Project.

"De Himalayawolf vormt een over het hoofd gezien wolvengeslacht dat fylogenetisch [evolutionair] verschilt van grijze wolven. Het huidige bewijsmateriaal wijst erop dat deze wolf als een eigen lijn is gedivergeerd vóór de straling van de moderne grijze wolven. De Himalayawolf is dus een evolutionair belangrijke wolvenpopulatie die een passende taxonomische erkenning verdient," vertelde Geraldine Werhahn, hoofdauteur van de studie, aan Mongabay-India.

Taxonomie is een systeem om soorten te classificeren. Relaties tussen soorten kunnen worden weergegeven als een stamboom, bekend als fylogenie.


Werhahn legde uit dat de Himalayawolf "meer onderscheidend is dan veel van de momenteel erkende ondersoorten van de grijze wolf, daarom het debat over de mogelijke volledige erkenning als soort".


"De Himalayawolf is aangepast aan het leven in de buitengewoon hooggelegen habitats van de Himalaya en het Tibetaanse Plateau en is samen met de sneeuwluipaard een toppredator in dit ecosysteem. Roofdieren genieten een groeiende erkenning voor de belangrijke rol die zij vervullen, zoals het handhaven van de gezondheid en het evenwicht van het ecosysteem. 

Momenteel wordt deze wolf over het hoofd gezien door de wetenschap en het natuurbehoud en de plaatselijke bevolking is zich er niet van bewust dat deze wolf in stand moet worden gehouden en van mondiaal belang is," voegde Werhahn eraan toe, die als natuurbeschermingsbioloog verbonden is aan de Wildlife Conservation Research Unit (WildCRU) van de afdeling Zoölogie van de Universiteit van Oxford. De studie is een samenwerkingsproject tussen onderzoekers uit het Verenigd Koninkrijk, Nepal, Spanje, Kirgizië en de Verenigde Staten.


Volgens de studie is de Himalayawolf gedocumenteerd op 3.900-5.600 meter boven de zeespiegel in het ononderbroken landschap van de Himalaya en heeft genetisch bewijs zijn aanwezigheid in de Himalaya en het Tibetaanse plateau bevestigd.


De studie stelt dat Nepal, met zijn noordelijke gebied dat gedomineerd wordt door het Himalayagebergte, een aanzienlijke populatie Himalayawolven herbergt.


In de studie wordt benadrukt dat de "dramatisch ontoegankelijke landschappen in de hoge Himalaya belangrijke toevluchtsoorden voor de Himalayawolf kunnen vormen" en wordt aanbevolen dat Nepal een leidende rol speelt bij het behoud van de Himalayawolf en als rolmodel die voor de andere landen in het verspreidingsgebied, die momenteel, samen met Nepal, India en China omvatten.


Werhahn deelde haar ervaringen met het onderzoek en verklaarde dat de meerderheid van de lokale bevolking in de Himalaya-wolfgebieden boeddhist is en een vergelijkbare tolerante en volledige houding heeft vergeleken met de natuurlijke wereld om hen heen.


"Zij bestaan al eeuwenlang naast elkaar in deze uitdagende maar immens mooie ecosystemen. De plaatselijke bevolking weet niet dat de Himalayawolf, net als het sneeuwluipaard, moet worden beschermd en dat ze hem niet mogen doden. Sneeuwluipaarden worden nu al tientallen jaren beschermd en de plaatselijke bevolking is zich er veel meer van bewust dat ze geen sneeuwluipaarden mogen doden. Nu moet hetzelfde gebeuren voor de Himalaya wolven," zei ze. "In feite kunnen alle roofdieren, en deze beschermingsacties voor het hele roofdierengilde, hand in hand gaan met al bestaande beschermingsacties voor sneeuwluipaarden," zei Werhahn in antwoord op een vraag over de houding van de plaatselijke bevolking tegenover de Himalayawolf.


Een aparte status voor de soort zou de instandhouding ten goede komen

Volgens de studie wordt de evaluatie van de staat van instandhouding van de Himalayawolf en de daaropvolgende uitvoering van instandhoudingsmaatregelen "gehinderd door schaarse gegevens over taxonomische status, verspreiding en ecologie".


"Hoewel het wetenschappelijk bewijs voor zijn genetische uniciteit de laatste jaren is toegenomen, ontbreken betrouwbare schattingen van de populatie, variërend van 350 exemplaren in Jammu en Kasjmir en Himachal Pradesh (in India) tot enkele duizenden in Tibet en Qinghai", aldus de studie.


Werhahn benadrukte dat het belangrijkste probleem bij het behoud van deze wolvensoort de schaarse gegevens zijn en dat de wolf niet de aandacht krijgt van de wetenschap en het natuurbehoud.


"Zodra de wolf zijn juiste en vereiste taxonomische indeling heeft gekregen, kan hij een IUCN (International Union for Conservation of Nature) beschermingsstatus krijgen. En deze twee noodzakelijke vorderingen, taxonomische erkenning en beschermingsstatus, zijn noodzakelijk om de instandhoudingsinspanningen te verbeteren wat betreft politieke invloed, maar ook bewustwording en financiering van de instandhouding. Dit zal leiden tot een toenemende belangstelling voor onderzoek en behoud van deze wolf," zei zij.


Verder zei zij dat later enkele meer specifieke maatregelen kunnen worden genomen om de plundering van vee te beperken, te zorgen voor gezonde populaties wilde prooidieren en de illegale handel in delen van de wolf in het wild te verminderen.

Carpathian Wolf Watch: Project White Wilderness

Afgelopen januari hebben twee van onze vrijwilligers, Michan & Bart, geholpen bij de monitoring van de wolven en lynxen in Slowakije tijdens White Wilderness. 


White Wilderness brengt internationale vrijwilligers en lokale mensen, natuurbeschermers, boswachters, landeigenaren en jagers samen. Onder begeleiding van ervaren projectmedewerkers zoeken de deelnemers, met andere woorden 'citizen scientists' naar (sporen van) wolven, beren en lynxen en hun prooien, controleren ze camera's op afstand en verzamelen ze monsters voor DNA-analyse. Zo ontstaat een betrouwbare schatting van het aantal dieren in het gebied en worden mogelijke veranderingen opgespoord die dringend ingrijpen vereisen.

 

Waarom uitgebreid monitoren?

Het project is ontstaan in 2010. Door de behoefte aan objectieve gegevens over de stand van de wolven en Lynxen in het gebied. Aan de ene kant waren er milieuactivisten die beweren dat er tijdens het jaarlijkse winterjachtseizoen minder dan 150 wolven in Slowakije waren, aan de andere kant claimden de officiële jacht-/wildstatistieken meer dan 10 keer dit aantal! Ook een vergelijkbare situatie was er voor de lynx.
Werden roofdieren zoals de wolf en lynx met uitsterven bedreigd zoals milieuactivisten beweerden -of worden ze te talrijk, zoals de jagers beweren? De verschillen in aantallen gaven aan dat er behoefte was aan betrouwbare, objectieve methoden om de aantallen roofdieren te schatten.

Het gebied
De spectaculaire regio Liptov, gelegen tussen het Nationaal Park van de Tatra in het noorden en het Nationaal Park van de Lage Tatra in het zuiden, is het decor van White Wilderness en een waar genot voor natuur- en natuurliefhebbers. Ongeveer 50% is bedekt met bossen, die tot 1500 m boven de zeespiegel reiken. Daarboven ligt een zone met dwergdennen en nog hoger liggen alpenweiden. In de winter trekt een groot deel van de fauna, waaronder de carnivoren en hun prooien, naar de uitlopers en de valleien om de diepste sneeuw te vermijden.
Tijdens de weken in januari is de sneeuwgarantie optimaal, waardoor sporen van poten, ontlasting en urine beter zichtbaar zijn. Daarnaast is deze periode na het einde van het jachtseizoen.

Wat doen de vrijwilligers
Elke deelnemer wordt tijdens de eerste dag uitgebreid getraind in het afnemen van DNA, herkennen van sporen en veiligheid. De groep vrijwilligers, die iedere week uit zo'n 10 personen bestaat, verblijft in een pension.
Na het ontbijt en het klaarmaken van het lunchpakket, vindt er een korte briefing plaats. De vrijwilligers worden verdeeld over de teams (op basis van hun eigen voorkeur) en gekoppeld aan een deskundige die het team begeleidt.

Ieder team krijgt een bepaalde sector in het gebied waar zij die dag alle waarnemingen (zowel van de wolven, beren en lynxen zelf en hun prooien, maar vooral van alle sporen) uitgebreid voor documenteren en zo nodig DNA-samples afnemen. 

Ochtendbriefing White Wilderness

Killsite

Methoden van vastleggen

Vastleggen DNA

Verzamelen van de DNA-samples

Geen excursie
Naast dat het een geweldige ervaring is, kan het ook intensief zijn. De gemiddelde tocht die iedere dag wordt gemaakt om een bepaalde kaartsector uit te kammen, bestaat uit zo'n 5 tot soms wel 20 kilometer door een flink bergachtig gebied en soms een flink pak sneeuw. Gelukkig kun je elke dag weer opnieuw zelf kiezen of je voor een lichtere of zwaardere tocht gaat, maar het is goed om er rekening mee te houden dat het geen 'plezier'excursie is. 

Behalve dat er DNA-sporen worden verzameld, worden ook de nodige wildcamera's gecheckt. 
Bij terugkomst wordt alle data verwerkt en vastgelegd in de database.

Plaatsen van een wildcamera

Zelf deelnemen?

Wie zelf eens wil deelnemen aan dit speciale project moet, naast een goede conditie, rekening houden met een prijskaartje van duizend euro voor een week. Daarmee wordt wel je hele verblijf bekostigd. Overnachtingen, maaltijden en al het binnenlands vervoer vanaf Bratislava en tijdens het verblijf zijn bij de kosten inbegrepen. Ga je twee of drie weken, dan krijg je respectievelijk 10% en 15% korting op het bedrag. Realiseer je daarnaast dat ook de kosten van de DNA-samples gedeeltelijk bekostigd worden uit de bijdragen van de vrijwilligers.

Komende januari kun je weer deelnemen gedurende 1 week (6 nachten), 2 weken (13 nachten) of alle 3 weken (20 nachten). De data voor 2024 zijn:
Week 1: 13 januari - 19 januari 2024 Nog 10 plaatsen beschikbaar.
Week 2: 20 januari - 26 januari 2024 Nog 10 plaatsen beschikbaar.
Week 3: 27 januari - 2 februari 2024 Nog 10 plaatsen beschikbaar.

 

Korting via Werkgroep Wolf Nederland
Neem contact op met Michan Biesbroek. Hij is in gesprek met Slovak Wildlife voor een leuke extra voor leden van de werkgroep die willen deelnemen. Daarnaast kunnen zowel hij als Bart je uit eigen ervaring natuurlijk bijpraten over het project. Of kijk op

http://slovakwildlife.org/en/activities/whitewilderness

Wolvenland

In de 90 minuten durende documentaire Wolvenland volgt regisseur Niek Koppen meerdere schapenhouders en wolvenliefhebbers voor langere tijd zonder hierbij een standpunt in te nemen,
Het is niet een documentaire over wolven en ook niet over schapen, maar meer over ons als Nederlanders. De documentaire kijkt naar alle facetten die de terugkeer van de wolf met zich meebrengt en de kijker mag en kan daarbij zijn/haar eigen conclusie trekken.

De documentaire volgt o.a. schaapherder en WWN vrijwilliger Erika Visser met haar schaapskudde de Ommekeer, die midden in het Drents-Friese Wold zit, een gebied waar een roedel van vier wolven leeft. Ze beschermt haar dieren met flexnetten, voorzien van zijarmen, heeft een nachtkraal en werkt met kuddebeschermingshonden. "We moeten leren omgaan met de wolf en dus zullen we onze dieren moeten beschermen. Momenteel gaat dat goed, al zijn die netten nooit honderd procent waterdicht."

Koppen werkte 5 jaar aan de documentaire en is een coproductie van Witfilm en KRO-NCRV. Afgelopen maand was de documentaire in vijf bioscopen te zien en verschijnt op 18 mei om 22.08 uur op NPO2.

 

Over Niek Koppen

Niek Koppen (1956) is documentairemaker en producent. Met De slag in de Javazee won hij in 1996 het Gouden Kalf voor Beste Documentaire. In 2014 was hij producent van de documentaire Het beste voor Kees, over een volwassen man met autisme die nog bij zijn ouders woont.

In onderstaand overzicht vind je komende evenementen van de WWN. 
Voor onze wandelingen geldt dat je hier gratis aan kunt deelnemen. Je dient hiervoor wel een ticket te reserveren.

Deze wandeling in het Kroondomein start bij het buurschap Gortel (Epe).

Reserveer hier je ticket(s)

Deze wandeling over de Ginkel start bij de Parkeerplaats van het Natuurcentrum in Ede.

Reserveer hier je ticket(s)

Deze wandeling in Nationaal Park Veluwezoom start bij Woodz in Velp.

Reserveer hier je ticket(s)

Deze wandeling door het Deelerwoud start bij parkeerplaats van het Deelerwoud in Deelen.

Reserveer hier je ticket(s)
 

SPECIALE WANDELING

Deze wandeling in het Leuvenumse bos start bij de parkeerplaats aan de Poolseweg in Ermelo.

De wandeling staat gepland op 7 mei 2023 om 10:00.

Klik hier om te reserveren

Deze nieuwsbrief is een uitgave van Werkgroep Wolf Nederland
Aan de inhoud van deze nieuwsbrief kunnen geen rechten worden ontleend
Niets uit deze uitgave mag worden gebruikt of vermenigvuldigt zonder uitdrukkelijke toestemming van Werkgroep Wolf Nederland.
Werkgroep Wolf Nederland is een notariële vereniging, en staat ingeschreven bij de KvK onder: 83976310.